Wie is toch die elegante dame?

In wat waarschijnlijk de woonkamer is, staat een dame, van middelbare leeftijd. Ze leunt enigszins met haar gebogen linkerarm op de leuning van wat een egg-chair van Fritz Hansen moet zijn; mooi ontwerp, zeer kostbaar ook. De dame draagt een cyclaamkleurige jurk die uitzonderlijk goed combineert met het kleurenpalet van het gordijn. Ze heeft een parelketting om de hals en een geschakelde armband om de rechterpols. Aan de ringvinger rechts een ring - het zou zomaar een trouwring kunnen zijn - links een ring met een flinke steen. De nagels zijn gelakt, de lippen gestift, beschaafd, niet al te opvallend. Op de muur achter de dame is een deel van een schilderij te zien; het oogt als een andere Hugo Brouwer. Op de vloer (Spaanse) plavuizen.

We weten eigenlijk best veel van de elegante dame op het schilderij van Hugo Brouwer dat hij, getuige de datering, in 1968 heeft geschilderd. Maar het belangrijkste weten we niet: wie is zij? Zoon Bart is momenteel de eigenaar van het doek en heeft al wat pogingen ondernomen om de identiteit van de vrouw te achterhalen, maar die liepen steeds op niets uit. Daarom de krant maar eens gebeld en daarom dit verhaal, want het is een bijzonder schilderij, stelt hij. ,,Dit is een van de weinige doeken die pa nooit heeft weggedaan. Altijd stond het wel ergens in het atelier. Dat was uitzonderlijk, want alle andere schilderijen moesten zo snel als mogelijk worden verkocht. Er moest tenslotte brood op de plank.”

Dat sappelen speelt best wel een rol in het leven van kunstenaar Hugo Brouwer (1913-1986). Na opleidingen in Duitsland en Den Haag gaat hij aan de slag als kunstenaar, trouwt in 1943 met Wies Seijkens en vertrekt begin jaren zestig vanuit Zuid-Holland naar Brabant en belandt in het Nuenense Broek. Zes kinderen krijgt het stel, Bart (67) de jongste, wordt in Nuenen geboren. 

Hugo Brouwer was een emotionele man, religieus, kon goed babbelen en had een enorm netwerk in en buiten Nuenen. Dat hielp, want naast het maken van portretten, kreeg hij flink wat opdrachten voor monumentaal werk. Zoals de glas-in-loodramen in de Catharinakerk in Eindhoven bijvoorbeeld, of die in het gemeentehuis in Nuenen, het reliëf op de voorgevel van Drukkerij Vrijdag of de enorme muurschildering in de aula van het Van Maerlantlyceum. Die opbrengsten werden door de kunstenaar echter dikwijls in zeer kostbare verbouwingen gestoken. Er waren tijden dat de familie boterhammen met suiker at. Maandenlang.

Dus dan moest er weer een opdracht binnengehaald worden. Het portret van de onbekende dame is er misschien ook wel zo een, mijmert Bart Brouwer. ,,In de jaren zestig had mijn vader een mecenas, namelijk de directeur van Smeets offset drukkerijen in Weert. Die Henri Smeets, zeer bemiddeld, kreeg elke zaterdagmiddag les van mijn vader. En ik heb altijd aangenomen dat deze dame zijn vrouw is: Elza Henderiks. Het doek stond altijd in het atelier en is uiteindelijk dus bij mij terechtgekomen. Maar ik wil dat het komt te hangen bij de rechtmatige eigenaar of eigenaresse.” Hij heeft enige jaren geleden de kinderen van de in 1999 overleden mevrouw Smeets geschreven, maar die gaven aan dat het zeker niet familie is.

Gewoonlijk schreef Brouwer achter op het werk ‘wie, wat, waar’, aldus Bart, maar op dit bewuste canvas staat geen letter. Hij herkent ook niets van wat er op het schilderij staat: ,,Dat staat op geen enkel ander werk van pa.”

Zou het geen liefje van Hugo geweest kunnen zijn? Bart: ,,Nee. Daarvoor stond het te open en bloot in het atelier. Dat zou hij nooit doen. En bovendien zocht hij het meer bij jongere dames. Nee, ik heb altijd gedacht dat het mevrouw Smeets was, maar dat wordt dus ontkend. En nu weet ik het niet meer.”

Het doek hangt bij VDLArt, Heuvel 117, Eindhoven.