Oudste graf van Elsendorp wordt gemeentelijk monument

Als er een auto langsreed dan ging je kijken wie dat was, zo weinig kwam het voor. En de 15-jarige Tonia van Rijssel werkte thuis in het huishouden, maar was op die fatale avond wezen oppassen bij een gezin in de buurt. Het meisje werd in september 1930 met haar fiets geschept op het kruispunt bij Elsendorp. Een dag later overleed ze in het ziekenhuis. 

'Gezopen'
Elsendorp had pas vier jaar een naam. De Middenpeelweg, de grote verbindingsweg tussen Ravenstein en de Maas, was een sintelweg en voorbij De Rips nog maar een karrenspoor. Hard rijden was haast niet te doen. 

,,Hij had gezopen", verklaart Tonia's jongste zusje Hanneke Sommers (93). Ze woont nog altijd bij de ouderlijke boerderij aan het stuk van de Middenpeelweg die hier Ripseweg heet. ,,Tonia werd een paar honderd meter meegesleurd voordat de chauffeur stopte door haar gegil." De man kwam uit Lieshout en was onderweg naar een machinetentoonstelling in Sint Antonis. Hij zou zonder licht hebben gereden. ,,Ze is door vader met de auto naar het ziekenhuis in Veghel gebracht." Vier dagen later was de begrafenis. Hanneke was 6 jaar oud. Ze herinnert zich nog dat ze niet mee mocht omdat ze geen fatsoenlijke kleren had. 

Eerste plekje
Tonia was de eerste die een plekje kreeg op het kerkhof bij het piepjonge dorp. ,,Het graf werd gedolven en het gele zand zagen wij nog maanden liggen. We keken van de voordeur recht op het graf, ik weet het nog zo goed. Daarom ben ik haar nooit vergeten."  

Tonia was de oudste van acht kinderen. Zij is geboren in Beek en Donk. ,,Vlak voor mijn geboorte, in 1924, zijn mijn ouders naar De Krim verhuisd", weet Hanneke. ,,Een mooi landgoed met veel onontgonnen land. Als eerste katholieken tussen allemaal protestantse boeren. Maar daar gaf niemand iets om." Hard werken om vooruit te komen, was het devies. Tonia zorgde voor het huishouden. ,,Ze was heel zorgzaam. Na de mis in Handel liep ze voorop naar huis om de kachel aan te maken zodat iedereen het warm had. Het was een lief meiske dat altijd met ons speelde."    

De automobilist die Tonia doodreed moest als straf de begrafenis betalen. Hanneke: ,,Dat heeft hij maar half gedaan. Honderdzeventig gulden was het, maar na honderd gulden vond hij het wel zat." Het graf krijgt nu de status van gemeentelijk monument. Ze lag er dertien jaar alleen. Pas in de oorlogsjaren kreeg ze gezelschap van een eenjarig jongetje (1943) en twee nonnen (1944).  

Monumentenlijst
Hoewel het een mooi en goed onderhouden graf is, zet de gemeente het om nog een andere reden op de monumentenlijst. Dankzij dit graf is Elsendorp een Sint Christoffel-bedevaartsplaats waar nog altijd auto's worden gezegend.

Het was Rector Büsscher die daar als nieuwe pastoor in 1936 het initiatief toe nam. Als kapelaan in Maastricht was die daar tevens adviseur geweest van de Handelsreizigersvereniging Sint Christoffel. Het viel hem op dat het enige graf in Elsendorp dat voor een verongelukt jong meisje was. Hij kwam op het idee om er een broederschap voor veilig verkeer te starten onder bescherming van de heilige Christoffel. Omdat er ook geld ingezameld moest worden voor de vervanging van het houten noodkerkje, zag hij een verdienmodel in het zegenen van motorvoertuigen en fietsen. Dat deed hij iedere eerste zondag van de maand na de hoogmis en hij voerde ook een apart biechtuur voor automobilisten in. 

Rond 25 juli, het feest van Sint Christoffel, zegende de pastoor een hele week auto's met op zondag een processie. Het hoogtepunt van Christoffelbedevaartplaats Elsendorp lag in de periode tussen 1955 en 1970. De nieuwe Sint Christoffelkerk kwam er in 1959, en ook de autozegeningen zijn gebleven: dit jaar tijdens twee weekenden op  17 juni (19.00u.), 18 juni (10.30 u), 24 juni (19.00u.) en 25 juni (10.30u.)