Ruziënde broer en zus? ‘Neem het nooit op voor de underdog’

Cijfers van het CBS uit 2017 laten zien dat de helft van de moeders twee kinderen krijgt. Twintig procent krijgt er drie. Een op de tien moeders zet vier of meer kinderen op de wereld. Grote kans dus dat een kind in Nederland opgroeit met een broertje of zusje.

En dat heeft heel wat voordelen. Kinderen doen veel sociale vaardigheden op als ze met een broer of zus opgroeien, zegt opvoeddeskundige Tamar de Vos. ,,Je leert je ouders delen en op je beurt wachten. Iets wat je in je latere leven nog veel tegenkomt. Zelfs ruzie maken met een broer of zus is ontzettend nuttig voor de ontwikkeling van een kind.” De Vos: ,,Op het moment dat een kind ruzie krijgt op het schoolplein, heeft hij al geleerd hoe het opgelost moet worden.” Kinderen leren daarnaast beter voor zichzelf opkomen door ruzies thuis. ,,Maar ook luisteren en rekening houden met andermans gevoelens. Dat legt een basis voor later.”

Staan kinderen die alleen opgroeien dan per definitie 1-0 nul achter? De Vos denkt van niet. ,,Ook als je enig kind bent, groei je niet in je eentje op. Je hebt je ouders, nichtjes, neefjes, vriendjes en klasgenoten. Er blijven nog genoeg situaties over waarin je ervaring kunt opdoen.” Maar, zegt De Vos, een ding is anders: familie is voor altijd, vriendschap kan overgaan. ,,Een vriendje kan na een ruzie geen vrienden meer willen zijn. Dat risico loop je niet bij een broer of zus. Dat maakt het tot een veiligere situatie om in te oefenen.”

Opgroeien met een broer of zus is niet voor elk kind ideaal, zegt Karla Mooy, opvoedkundige gespecialiseerd in ‘pittige’ kinderen. Het kan voor prikkelgevoelige kinderen veel voordelen hebben om enig kind te zijn. ,,Het is niet altijd fijn om permanent een ander om je heen te hebben. Thuis moet voor deze kinderen een plek zijn die rustig is, de buitenwereld is al lastig genoeg.”

Heb je meerdere kinderen, dan zijn botsingen en ruzies onvermijdelijk, zegt sociaal psycholoog en trainer mindful ouderschap Madeline Dijckmeester. ,,Uit onderzoek blijkt dat kinderen uit één gezin gemiddeld een keer per uur met elkaar botsen. Dat is volkomen logisch want elk kind binnen een gezin heeft andere behoeftes en belangen.”

Dijckmeester weet dat veel ouders zich liever aan een ideaal gezinsbeeld zonder conflicten vasthouden. ,,Conflicten horen bij het leven. Ouders vinden kibbelende kinderen vaak niet prettig, maar probeer het toch te negeren zolang het niet uit de hand loopt. Zo doen je kinderen ervaring op.” Een botsing is ook een hele mooie kans om sluimerende issues op te lossen, zegt Dijckmeester. ,,Soms gaat het helemaal niet om de lego, maar is er sprake van onderliggende factoren zoals jaloezie.”

Gaat de ruzie er wat harder aan toe? Probeer dat dan als ouder te begeleiden. ,,Benoem wat je ziet, ook de emoties, ontdek waar ze tegenaan lopen. Daarna is het de kunst om ze het vertrouwen te geven dat ze er samen uitkomen.” Blijf als ouder tijdens een ruzie tussen broer en zus altijd onpartijdig. Dat zegt ook opvoedkundige Mooy: ,,Neem het nooit op voor de underdog. Anders leert het zich niet verweren.”

Het is verstandig om de gevoelens van beide kinderen even serieus te nemen, zegt Mooy. ,,Een kind mag zijn broer of zus niet altijd leuk vinden. Ik zie vaak dat ‘pittige’ kinderen boos worden als ze een broertje of zusje krijgen. Leg dan uit dat het normaal is. Dan voelt het zich begrepen en niet afgewezen.” En zo leren kinderen ook beter begrijpen wat ze zelf voelen.

Aan de ouder de taak om zich kalm te houden en zich niet teveel zorgen te maken over de conflicten, ook niet als broer en zus altijd lijken te botsen. Mooy: ,,Ruzies horen bij het leven. Soms is er gewoon geen match tussen kinderen. Maar dat wil niet zeggen dat ze elkaar niet mogen. Als ouder heb je de taak om de verbinding goed te houden. Die is erg belangrijk. Anders groeien ze uiteindelijk uit elkaar.”

De familieband bewaken is dus het devies. Dan helpt het om de positieve dingen ook te blijven benoemen, zegt Dijckmeester: ,,Ga op zoek naar dingen die ze gemeen hebben of waar ze elkaar kunnen helpen. Mijn middelste sloeg een armpje om de jongste heen tijdens haar eerste gymles. Ik benoemde dat later en zei: ‘Wat ben jij een zorgzame grote broer’. Hij was zichtbaar trots. Op deze manier moedig je het kind aan dit gedrag vaker te laten zien en dat kan de band weer versterken.”