Seksueel misbruik en bevallen: ‘Laat je verloskundige weten wat jouw triggers zijn’

Is seksueel trauma een veelbesproken thema bij de verloskundige?
,,We weten dat het bij veel vrouwen speelt. Bedenk dat een op de drie vrouwen ooit in haar leven te maken heeft gehad met seksueel geweld - in gradaties van eenmalige aanranding tot langdurig seksueel geweld of incest. Je kunt je voorstellen dat niet al die vrouwen dat bespreekbaar maken bij de verloskundige, en van veel vrouwen weten we het dus ook niet. Het is fijn als de zorgverlener dit van jou weet, zodat de zorg daarop aangepast kan worden. Bevallen is al zo kwetsbaar.”

Wat maakt een bevalling anders als je te maken hebt gehad met seksueel geweld?
,,Tijdens de zwangerschap en baring kunnen onderzoeken of taalgebruik triggers zijn voor vrouwen die zijn aangerand of verkracht. Vingers in je vagina, als je baby wordt aangelegd voor borstvoeding, of bepaalde woorden of uitspraken tijdens de baring zoals ‘ontspan maar even’ en ‘rustig maar, het is zo voorbij’: het kan dat dit vrouwen triggert of herinnert aan die eerdere gebeurtenis. Het kan zorgen voor een onveilig gevoel, wat invloed heeft op de baring.”

Wat gebeurt er dan, als je wordt getriggerd?
,,Je kunt je over het algemeen onveilig voelen tijdens de zwangerschap en baring en meer pijn ervaren. Vrouwen kunnen gaan dissociëren tijdens een bevalling. Ze zijn dan even helemaal ergens anders, niet aanspreekbaar en zijn hele stukken uit hun herinnering kwijt - net zoals ze dat deden tijdens een verkrachting.  Of ze ervaren herbelevingen aan het misbruik. Dat kan zorgen voor schaamte en schuld omdat je tijdens de geboorte van je kind weer aan die verkrachting of aanranding moest denken. Los van getriggerd raken kunnen aanrakingen moeilijk zijn, bijvoorbeeld het voelen van de buik of  inwendig onderzoek. Er kan (extreme) angst ontstaan voor zwangerschap en baren.” 

,,Het kan helpen om je negatieve seksuele ervaring of ervaring met seksueel geweld te bespreken met je verloskundige, dan houden wij daar rekening mee. Als je niet wil dat wij inwendig onderzoek uitvoeren tijdens de bevalling, dan doen we dat niet. Je kunt baren zonder dat er wordt gevoeld. Als we merken dat je gaat dissociëren is het voor ons goed om te weten of je daar wil blijven of teruggehaald wil worden naar het hier en nu. Soms zijn het kleine dingen die kunnen helpen: dat er altijd op de deur wordt geklopt, omdat zo’n ineens openzwaaiende deur een trigger is. Dat is een kleine moeite.

Wat kunnen jullie als verloskundigen doen als jullie het weten?
,,We kunnen vooraf bespreken wat jouw triggers zijn. We vragen toestemming voordat we je aanraken, en dan niet: mag ik je aanraken, maar ‘wil je dat ik je aanraak?’ En het antwoord mag dan ook echt nee zijn. Bij iedereen trouwens, ook als je nooit seksueel geweld hebt meegemaakt.”

,,We kunnen inwendig onderzoek bijvoorbeeld op de baarkruk doen, zodat je niet op je rug ligt en wij erboven - dat voelt al anders in de machtsverhouding. Als je een andere, bijvoorbeeld een vrouwelijke, zorgverlener wil dan moeten wij dat heel serieus nemen. Je bevalt maar één keer van jouw baby. Misschien beval je later nog een keer, maar dat is dan van een andere baby. Een doula inzetten is ook nog een optie. Dat gebeurt steeds vaker, en er zijn doula’s die hierin zijn gespecialiseerd die je kunnen helpen. Ook goed om te onthouden: het hoeft helemaal niet dat jouw bevalling je seksuele trauma triggert.

,,Overigens worden sommige traumatische baringen ook ervaren als een verkrachting. Als je stop zegt, maar iemand blijft met zijn vingers in je vagina en stopt niet, en je ligt hulpeloos met je benen in beugels - dan heb je feitelijk dezelfde soort setting als bij een verkrachting. In de geboortezorg kunnen we veel sensitievere zorg verlenen dan wij nu doen. Informed consent is belangrijk, maar vooral ook embodied consent. Dat betekent weten en begrijpen, maar ook vóélen waar je ja of nee tegen zegt. En dan zeker weten dat er naar je wordt geluisterd. De geboortezorg rondom seksueel trauma kan nog veel beter.”

Bekijk hieronder onze video’s over gezondheid: