Slaapdeskundige: ‘Bedtijd om half acht is fijn voor ouders, maar kijk wat bij je kind past’

Melatonine, wat is dat precies?

,,Melatonine is een lichaamseigen stof die ervoor zorgt dat je slaperig wordt. In principe maakt iedereen het hormoon aan (in de pijnappelklier in de hersenen, red.). Toch zijn er mensen, met name kinderen, die ‘s avonds niet goed in slaap kunnen komen. De oorzaak wordt dan vaak gezocht in een te lage aanmaak van melatonine, waardoor er al snel wordt gegrepen naar supplementen die deze verhogen, maar eigenlijk ga je hiermee mollen in een systeem dat goed werkt. Dat moet je dus niet zomaar doen.”

Waarom niet?

,,Omdat de oorzaak van slaapproblemen bij kinderen meestal niet in het slaapsysteem ligt, maar meer in gedragsmatige aspecten, hechting of bepaalde slaaprituelen. Door zelf extra melatonine toe te voegen, los je daarom meestal niks op. Sterker nog: het kan de slaapproblemen van een kind alleen maar verergeren, want bij verkeerd gebruik van melatonine kan het juist nog moeilijker in slaap komen of vooral overdag slaperig zijn.”

Het werkt dan averechts?

,,Precies. En dat komt vooral omdat melatonine over het algemeen niet goed wordt gebruikt. Het toevoegen van dit hormoon luistert heel nauw. Zo moet het onder begeleiding van een gespecialiseerde arts op een bepaald tijdstip voor de gebruikelijke slaaptijd worden ingenomen. Daarnaast moet er heel goed worden gekeken naar de hoeveelheden die je geeft. Daarom raad ik het af om zelf met melatonine in de weer te gaan, helemaal omdat ik niet geloof in ‘pleisters plakken’. Als je de daadwerkelijke oorzaak wil aanpakken, vind je in melatonine meestal niet de oplossing.”

Toch zweren sommige ouders bij melatonine. Is het toeval dat het bij hen wel werkt?

,,Dat zou kunnen, of ze worden goed begeleid door een deskundige arts. Over het algemeen zie ik dat melatonine vaak wordt aangeprezen als ‘het slaapmiddel’, maar dat is het echt niet. Natuurlijk, het is fijn voor mensen met een jetlag waarbij hun dag- en nachtritme duidelijk is verstoord. En ja, met de juiste begeleiding kan het sommige kinderen met slaapproblemen helpen, maar het overgrote deel van deze groep heeft veel meer baat bij andere hulp.”

,,Ik kijk daarom liever met de ouders naar de onderliggende oorzaak. Waardoor slaapt een kind eigenlijk slecht? Heeft het bijvoorbeeld nooit goed geleerd om zelf in slaap te vallen? Of is er een andere onrustfactor? Het kan van alles zijn en in de meeste gevallen is het niet zo makkelijk op te lossen met een pilletje. Het heeft gewoon een andere aanpak nodig.”

Maar stel dat je je kind al een tijdje melatonine geeft. Is dat gevaarlijk?

,,Nu niet, maar zoals eerder gezegd: je mort in een op zich goed werkend en ontwikkeld (slaap)systeem. Het is dus geen kwestie van ‘baat het niet, dan schaadt het niet’. Op de lange termijn kan het chronisch gebruik van melatonine wel degelijk gevaarlijk zijn. Kinderen groeien namelijk tijdens hun slaap. Ze hebben hun rust nodig om indrukken van overdag te verwerken en zich te ontdoen van allerlei gifstoffen. Als dat proces niet lekker loopt of door het gebruik van melatonine verstoord raakt, kan dat voor een kind ingrijpende consequenties hebben.”

,,Denk aan een negatieve associatie rondom slaap omdat het steeds niet lukt, het ontwikkelen van een groeiachterstand en - in het geval van ernstig slaaptekort - zelfs depressies of obesitas. Erg heftig en daarom pleit ik er als slaapdeskundige voor om alleen melatonine te gebruiken onder begeleiding van een specialist. Dat doe je immers ook met andere medicatie en al helemaal als het een jong kind betreft. En verder zijn er nog zoveel andere dingen die je als ouder ook kunt proberen.”

Zoals?

,,Een goede tip is om eens te kijken naar de bedtijd die je hanteert. Veel kinderen worden te vroeg naar bed gebracht, terwijl ze eigenlijk nog niet moe genoeg zijn. Zonde, want hierdoor blijven ze vaak te lang wakker en komen ze nog moeilijker in slaap. Kijk daarom goed wat bij je kind past. Ik snap dat je als ouder je kind rond 19:30 uur op bed wilt hebben, zodat je zelf ook nog iets aan je avond hebt. Toch hebben jullie er beide niks aan als het daarna nog uren duurt, voordat je kind daadwerkelijk in slaap valt.”

,,Daarnaast kan het inschakelen van professionele hulp ook helpen. Als ouder heb je waarschijnlijk al heel veel geprobeerd om je kind beter te laten slapen, waardoor je er op een gegeven moment niet meer zo helder naar kunt kijken. Een slaapcoach is hiervoor opgeleid en geeft tips waar nodig, waardoor je als ouder weer andere inzichten krijgt en het op een andere manier kunt proberen.”