Stoppen met de melkfles voor het slapen gaan: hoe doe je dat?

Waarom willen sommige kinderen van anderhalf nog een melkfles voor het slapengaan?
,,Het kan zijn dat een kind hieraan gewend is geraakt. Dit wordt ook wel een ‘afhankelijke slaapassociatie’ genoemd. Het is ‘iets’ wat een kind nodig heeft om in slaap te kunnen vallen, zoals een handeling (hij wordt bijvoorbeeld in slaap gewiegd) of het toevoegen van iets (zoals het geven van een voeding). Het is een gewoonte geworden in het bedritueel en daarom zal je kind erom blijven vragen, tenzij hij het afleert.”

Hoe doe je dat dan?
,,Om een afhankelijke slaapassociatie te kunnen afleren, is het noodzakelijk dat er een aantal zaken op groen staan. Ik kijk dus altijd eerst naar de slaapbasis. Wat is het bedtijdritueel? En zijn er voldoende onafhankelijke slaapassociaties, zoals een knuffel? Alle onderdelen van het bedtijdritueel zorgen voor het voorbereiden van je kindje op het slapen gaan, zelfs op hormonaal niveau.”

Welke zaken moet er nog meer op groen staan?
,,Goede omgevingsfactoren zorgen ook voor een positieve bijdrage aan de slaapbasis van een kind, dus zorg ervoor dat het kamertje een rustige en aangename plek is om te slapen. Speelgoed of veel items in de kamer kunnen zorgen voor afleiding. Ook de kleuren op de muren zijn belangrijk: groen en blauw geven rust en ook aardetinten zijn fijn voor de gemoedstoestand. De kamertemperatuur mag trouwens tussen de 16 en 18 graden zijn, lekker fris dus. Zorg ervoor dat je kind niet te koud of te warm is aangekleed en werk eventueel met laagjes die makkelijk aan of uit kunnen.

,,Controleer ook de temperatuur in de nek van je kind. Als het te warm aanvoelt, kun je beter even wat bij hem uitdoen. Bovendien is het altijd fijn om het kamertje tussen de slaapjes door (liever niet tijdens het slaapje in verband met tocht) goed te luchten door bijvoorbeeld een raam op de kiepstand te zetten.”

Kun je ook nog iets winnen door je kind overdag korter te laten slapen?
,,Niet per se, want een kind heeft rust nodig. Wat je daarom beter kunt doen, is kijken hoeveel er wordt geslapen. Aan hoeveel uur slaap heeft je kind behoefte? En wat zijn de wakkertijden? Als een kind anderhalf jaar oud is, gaat hij vaak over op één slaapje overdag. Zodra dit het geval is, kan een kind van deze leeftijd twee keer vijf uur wakker zijn op een dag. Dit betekent concreet dat je vijf uur na het eindigen van het middagslaapje klaar moet zijn met het bedtijdritueel voor de avond. Handig om te weten: gemiddeld wordt er op deze leeftijd overdag tussen de twee á drie uur geslapen en in de nacht zo’n elf uur.”

En hoe leer je dan die melkfles ’s avonds af?
,,Als je kind een fijn, duidelijk bedtijdritueel heeft én het dagritme klopt, staat alles in principe op groen om te gaan werken aan de afhankelijke slaapassociatie: het afbouwen van de fles. Een kind van anderhalf heeft eigenlijk geen flesvoeding meer nodig. Het is gebruikelijk dat er vijf vaste eetmomenten zijn op deze leeftijd: ontbijt, fruit, lunch, een snack en avondeten. Bied bij elke maaltijd water of thee aan en bij één of twee maaltijden melk of yoghurt. Als er genoeg gegeten wordt overdag, kunnen de flessen worden afgebouwd.

Let op: doe dit niet direct. In eerste instantie kun je nog wel een fles geven ’s avonds, maar je kind mag er niet meer mee in slaap vallen. Geef de fles daarom vóór het bedtijdritueel. Zo koppel je het al een beetje los van het naar bed toe gaan.”

En dan?
,,Als dit goed gaat, kun je de flessen minder aantrekkelijker maken door ze wateriger voor te bereiden. Stel je maakt normaal een fles van 150 ml met vijf schepjes voeding, dan maak je er nu één 150 ml met vier schepjes. Na twee, drie dagen kun je ook het volume verminderen. Je begint dan met 120 ml en vier schepjes. Zo bouw je stapsgewijs steeds een schepje én het volume af. Op deze manier heeft je kind de tijd om de voeding overdag op andere momenten te gaan compenseren. En uiteindelijk wil je ernaartoe dat je kind alleen nog (eventueel warm) water te drinken krijgt in de slaapkamer. Ga daarom op zoek naar een goede lekvrije beker. Heeft je kind in bed dan nog dorst? Dan kan hij zelf de beker pakken en iets drinken.”