Waarom eten we bij een geboorte eigenlijk beschuit met muisjes?
Gefeliciteerd, de baby is geboren! Door corona is kraambezoek nogal ingewikkeld, maar normaal gesproken staan er al snel familie, vrienden, buren en kennissen op de stoep. Volgens oud-Nederlands gebruik krijgen gasten beschuit met roze of blauwe muisjes. Waarom is dat eigenlijk en waar komt die traditie vandaan?
Het is een bijzonder historisch en typisch Nederlands gebruik, zegt expert in Nederlandse tradities Ineke Strouken. De kale anijszaadjes werden aan het einde van de middeleeuwen al gegeven aan kraamvrouwen. Anijs helpt namelijk bij het opwekken van de moedermelk. ,,Zeker in die tijd was voldoende moedermelk belangrijk. Alternatieven waren er namelijk nog nauwelijks. Koemelk is te zwaar voor de baby. Als de melk niet op gang kwam, moest er een andere vrouw worden gezocht om het kind bij aan te leggen.’’
Vanaf de achttiende eeuw werd anijszaad niet meer alleen door de moeder gegeten, maar veranderde het in een traktatie voor het kraambezoek. ,,De volwassenen kregen anijslikeur – kraamanijs genoemd – gemaakt van anijszaadjes en voor de kinderen waren er versuikerde anijszaadjes’’, zegt Strouken. Die versuikerde zaadjes zaten in een glazen flesje met een smalle hals. ,,Dat symboliseerde de baarmoeder. De zaadjes waren kostbaar, dus kinderen mochten maar een paar zaadjes uit het flesje frotten.’’
Nicole verbood kraamvisite de eerste twee weken na haar bevalling. Lees haar verhaal bij Kek Mama.
Beschuitje
Weer een eeuw later werden de versuikerde zaadjes geserveerd op een beschuitje. En in de tweede helft van de negentiende eeuw kregen de anijszaadjes kleur. ,,Roze voor meisjes en dan nog wit voor jongens’’, zegt Strouken. Af en toe werd daar een uitzondering op gemaakt. In 1938 toen prinses Beatrix werd geboren, werden bijvoorbeeld oranje muisjes geserveerd.
,,De blauwe muisjes ontstonden uiteindelijk pas rond de jaren ’90 van de vorige eeuw.’’ Roze was dus al langer de kleur voor meisjes. ,,Een logische keuze, want vrouwen moesten in die tijd zacht, lief en aaibaar zijn’’, zegt Strouken. Lichtblauw was ook een ‘meisjeskleur’, maar dat veranderde. ,,Blauw staat symbool voor bescherming en omdat jongens vroeger meer waard werden gevonden dan meisjes, werd blauw de kleur voor babyjongens en kregen zij blauwe muisjes.’’ De versuikerde zaadjes noemen we overigens muisjes omdat ze daar, met het kleine staartje, op lijken. ,,En de muis is een vruchtbaarheidssymbool, omdat het dier zich zo snel voortplant.’’
Een kraamkloppertje op de deur betekende dat schuldeisers, deurwaarders, maar ook inbrekers en ander gespuis het huis niet mochten betreden
Geboortekaartjes en kraamkloppertjes
Nog een typisch Nederlands gebruik voor na de geboorte is het versturen van geboortekaartjes. Dat doen we al sinds circa 1878. ,,Toen kwamen de posterijen op en begonnen we elkaar ook na de geboorte een kaartje te sturen’’, vertelt Strouken.
Een gebruik dat we nu niet meer kennen is het ‘kraamkloppertje’. Na de geboorte van een kind hing, veertig dagen lang, een kanten lapje om de deurklopper van het kraamgezin. ,,Dat betekende dat schuldeisers, deurwaarders, maar ook inbrekers en ander gespuis dit huis niet mochten betreden. Het gezin moest met rust gelaten worden om aan de komst van het nieuwe familielid te wennen.’’ Wat we wél nog steeds doen is het aankondigen van een geboorte met een ooievaar die tegen het raam vliegt. ,,Of bij ons in Brabant zie je veel geboorteborden. Dat zou je kunnen zien als een moderne versie van het kraamkloppertje’’, zegt Strouken.
Kraambezoek zelf is trouwens ook een eeuwenoude traditie. ,,In Nederland leefden we in gemeenschappen en buurten. Als er een kind werd geboren, was de hele gemeenschap daarbij betrokken en was er veel bezoek.’’ In plaats van pluche beesten, rompertjes of babyspeelgoed, namen de buren eieren, bouillon of roodvlees mee. ,,Zodat de moeder aan kon sterken na de bevalling.’’
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
podcast
‘Ik kon niet blij zijn voor mijn zwangere zusje. Ik gunde het iedereen, maar mezelf het meest’
Een zwangerschap leidt niet altijd tot een blakende, gezonde baby: per jaar verliezen in Nederland zo’n 25.000 vrouwen een ongeboren kindje. In de podcast Miskraammonologen, een productie van Ouders van Nu, AD en de regionale titels, hoor je de persoonlijke verhalen van deze vrouwen. -
Bakerpraatjes
Kun je met baking soda het geslacht van de baby voorspellen?
Iedere zwangerschap kost een tand, je wordt niet zwanger als je borstvoeding geeft en wanneer je last hebt van pukkels, dan krijg je een meisje. Er doen tal van bakerpraatjes de ronde. Fictie? Of zit er toch een kern van waarheid in? Vandaag: kan baking soda het geslacht voorspellen? -
Energierekening
Ruud is van de variabele contracten: ‘Met de huidige energieprijzen pakt dat wat minder uit’
Hoeveel geld besteed jij aan energie in huis? Hoe probeer je de kosten omlaag te brengen? Deze vragen stellen we elke week aan een Nederlander. Vandaag: Ruud Koot (60) uit Amersfoort. -
VIDEO
Veertig procent van onderzochte kinderbedjes onveilig, NVWA verbiedt van acht de verkoop
Veertig procent van de kinderbedjes voldoet niet aan de veiligheidsnormen en heeft één of meerdere tekortkomingen. Dat blijkt uit een test van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) van 20 kinderbedjes, bij acht daarvan werden veiligheidsrisico’s geconstateerd. De NVWA heeft van deze acht bedjes de verkoop verboden. -
Waarom je niet te hard moet werken voor je op vakantie gaat
Gedragspsycholoog Chantal van der Leest bekijkt onze gedragingen op de werkvloer: wie of wat bepaalt onze dagelijkse beslissingen? Vandaag: voorpret.
-
PREMIUM
Tips voor vakantievierende puber: 'Zet condooms op de paklijst en word niet boos als ze bellen’
Je kind heeft eindexamen gedaan en gaat met vrienden op vakantie feesten. Gerard Janssen, zelf vader en schrijver van onder meer Dochters, stelt ouders gerust. -
PREMIUM
Goedkoper op vakantie met een hybride die sneller laadt? Zo (on)zinnig is dat
Steeds meer plug-in hybrides hebben een CCS-laadpoort, waarmee je tussendoor sneller kunt laden en – in theorie – veel meer op stroom kunt rijden. Kun je daarmee echt brandstof (en geld) besparen door onderweg zoveel mogelijk te ‘stekkeren’? We nemen de proef op de som richting Zuid-Frankrijk. -
PREMIUM
Problemen kinderopvang steeds groter: al vier organisaties ontbinden contracten met ouders
De nijpende personeelstekorten in de kinderopvang beginnen steeds grotere gevolgen te krijgen voor ouders en de organisaties zelf. Inmiddels krijgen zelfs gezinnen met een lopend contract de bons. De sector zoekt naarstig naar oplossingen. ,,Het kabinet kiest nu niet.”