‘Als ik weer een klap kreeg, dacht ik dat het mijn schuld was’

Psycholoog Ellen Huijsmans (43) zat drieënhalf jaar in een gewelddadige relatie. Door middel van fysiek en emotioneel geweld heeft haar toenmalige vriend in hun relatie macht over haar proberen te krijgen. Althans, zo kan ze er nu naar kijken.

Huijsmans vertelt dat ze in haar relatie werd gehersenspoeld. ,,Ik kreeg altijd de schuld als ik weer een klap kreeg. Hoewel hij me isoleerde van mijn omgeving, dacht ik dat het mijn schuld was dat ik mijn vriendinnen niet meer zag. Hij wist het altijd zo te draaien dat ik dacht dat ík het niet goed had gedaan.”

Hoewel Huijsmans inmiddels inziet dat het niet haar schuld was en dat ze door de angst en mishandeling niet meer helder kon nadenken en handelen, speelt de geschiedenis nog dagelijks een rol in haar leven. ,,De wonden die het partnergeweld heeft achtergelaten zijn zo ontzettend diep.”

Uit de Monitor huiselijk geweld en kindermishandeling van het CBS blijkt dat 1,2 miljoen Nederlanders van 16 jaar of ouder in 2020 te maken hebben gehad met huiselijk geweld. Een grote groep wordt er dagelijks mee geconfronteerd. In ruim 60 procent van de gevallen gaat het om partnergeweld.

Daarmee is partnergeweld de meest voorkomende vorm van huiselijk geweld, aldus de site Huiselijkgeweld.nl van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Volgens de European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) treft partnergeweld meer vrouwen dan mannen: 60 tegenover 40 procent.

Veel mensen die uit een gewelddadige relatie komen, durven er niet over te praten vanwege het taboe dat er rond heerst, zegt Huijsmans. Je laat je toch niet zomaar slaan door je partner? Dat is ook de reactie die de psycholoog hoort als ze haar verhaal vertelt. ,,Tegen mij zeggen ze: ‘Je bent toch een slimme, lieve en sterke vrouw, hoe kan het dat jij werd geslagen?’” Maar zo werkt het niet. Huijsmans legt uit dat voor elke klap en opmerking die je krijgt, er wel een ‘goede reden’ wordt gegeven.

Zo denk je niet aan hulp vragen. De stap om hulp in te schakelen is nog groter als je het idee hebt je leven niet zeker te zijn. ,,Hij heeft een keer mijn keel dichtgeknepen, dat ik niet wist of ik het wel zou overleven. Ik was bang voor wat er zou gebeuren als iemand erachter kwam.”

Met make-up, lange mouwen en haar over het gezicht zodat niemand zag hoe hard hij eraan getrokken had, probeerde Huijsmans het geweld te verbergen. Daarnaast bleef ze haar best doen om een hardwerkende student te zijn en aardig over te komen. ,,Ik deed er alles aan om in de buitenwereld maar oké gevonden te worden.”

Een operatie aan haar been zorgde er uiteindelijk voor dat ze toch wist te ‘ontsnappen’. ,,Ik wist dat hij niet voor me zou kunnen zorgen na die operatie, dus ben ik naar mijn ouders gegaan.”

Ongeveer een jaar later, nadat ze het verhaal met haar ouders had gedeeld en haar ex weer contact zocht, regelde ze via een bevriende advocaat een contactverbod. Maar daarmee was de angst niet weg. ,,Ik leefde jarenlang een onzichtbaar bestaan, want ik wilde niet het risico lopen dat hij me zou kunnen opsporen. Door die angst heb ik ook geen aangifte gedaan.”

Nooit heeft Huijsmans aan een blijf-van-mijn-lijfhuis of Veilig Thuis gedacht, omdat ze dacht dat haar situatie niet erg genoeg was. Dat is volgens Moviera, een organisatie die zich inzet voor het voorkomen, bestrijden en stoppen van huiselijk geweld, een van de redenen waarom veel mensen geen hulp zoeken.

De organisatie vraagt zich af of iedereen bekend is met het totale hulpaanbod. ,,Je hoeft echt niet direct in een opvang geplaatst te worden. Er zijn ook andere oplossingen, zoals een ambulant traject om de relatie geweldloos voort te zetten of om op een goede manier uit elkaar te gaan”, zegt een woordvoerder.

Huijsmans denkt dat ze eerder uit de relatie had kunnen stappen als ze haar zorgen had kunnen bespreken en ze het gevoel had dat er mensen naast haar stonden. Daarom wil ze het onderwerp uit de taboesfeer halen.

,,Er moet een veilige plek komen waar mensen hun twijfels kunnen delen. Zo heb ik een vrouw geholpen door op haar vraag op een forum te reageren. Ze voelde dat er iets niet klopte aan haar relatie, ik heb toen gezegd dat ze voor zichzelf mocht kiezen en weg kon gaan. Maanden later kreeg ik een reactie dat ze dat inderdaad had gedaan en dat ze me dankbaar was.”

Daarnaast moet de omgeving - dus naast vrienden en buren ook docenten, mentoren en werkgevers - signalen eerder leren herkennen, vindt Huijsmans. ,,Een blauw oog is altijd iets waar mensen meteen aan denken. Mijn ogen waren niet blauw. Als er al iets te zien was, maakte ik beide ogen donker met oogschaduw zodat het leek alsof ik wallen had.”

Ook iemand die zich anders gedraagt, is een signaal. ,,Ik kreeg een lager cijfer voor een stage tijdens mijn opleiding Psychologie omdat ik niet zo sociaal meedeed. Waarom vroeg niemand waarom ik dat deed? Waarschijnlijk kwam het niet bij ze op dat er zoiets als partnergeweld aan ten grondslag lag. Ik neem hen niets kwalijk, maar het was wel fijn geweest als ik toen iemand naast me had gevoeld.”

Uiteindelijk hoopt Huijsmans dat ook de partners die het geweld plegen meer ruimte gaan voelen om hulp te zoeken. Ook wil ze dat we stoppen met iemand ‘dader’ noemen. ,,Mijn toenmalige vriend kon echt wel helder nadenken, maar zat denk ik ontzettend in de knoop met zichzelf. Ik praat daarmee het geweld niet goed, maar we zaten daardoor wel samen vast in een patroon. Alleen was ik degene die de klappen moest opvangen omdat hij zich niet op een andere manier kon uiten.”

En de impact daarvan is nog steeds zichtbaar bij Huijsmans. Haar vorige relaties verliepen moeizaam omdat ze zich bleef aanpassen aan de ander. Ook vraagt ze zich bijna dagelijks af of ze wel oké is. ,,Dat zat er misschien al bij mij in, maar dat heeft hij er vier keer harder in geramd, zowel met taal als klappen. Ik vraag me continu af: is het wel oké wat ik doe, ben ik niet te veel, heb ik niet te veel gevraagd? Ik heb het overleefd, ik heb kunnen ontsnappen. Maar dát gevoel gaat nooit meer weg. Nu ik me openstel, voel ik dat er wel mensen naast me staan. Ik hoop dat dit gevoel langzaam zachter kan worden.”