Yolanda leeft met COPD: ‘Niets zo erg als je baan verliezen, wat moet je heel de dag doen?’

Als Yolanda van Velsen (52) een rondje loopt met de hond en ergens van schrikt, moet ze op een bankje bijkomen voor ze verder kan. Stofzuigen doet iemand anders voor haar. Elke dag douchen? Niet genoeg energie voor. Naar de supermarkt gaan lukt momenteel ook niet, genoeg adem krijgen met een mondkapje op is erg lastig.

Vandaag op Wereld COPD-dag is er extra aandacht voor de ziekte en mensen die het hebben. Want leven met COPD (chronic obstructive pulmonary disease) is geen feest. Van Velsen heeft zelfs haar werk op moeten geven sinds ze voor honderd procent werd afgekeurd. ,,Niets is zo erg als je baan verliezen. Wat moet je heel de dag doen? Iedereen is naar zijn werk dus de vereenzaming is heel groot. Daarnaast heb ik een goed stel hersens, die worden niet meer ingezet. Mijn leven is erg leeg nu.”

Van Velsen heeft ontzettend veel moeite met het invullen van haar dag. Want even sporten of klussen in huis gaat ook niet. ,,Ik sta in de overlevingsstand. Daar word ik erg verdrietig van”, zegt ze, overmand door emoties. ,,Wat het nog erger maakte: de afgelopen anderhalf jaar heb ik in zelfisolatie gezeten. Ik ben als de dood om corona te krijgen. Gelukkig doen de buren veel voor me.”

Van Velsen werd al op haar 38ste gediagnosticeerd met COPD. Ze hoestte veel, was vaak benauwd. ,,Ik moest zelfs weleens langs de kant van de weg stoppen om over te geven van het hoesten.” De huisarts schrok van de uitslag van een longtest. Van Velsen werd direct naar het ziekenhuis gestuurd. ,,Ik was een roker en de arts feliciteerde me bijna met de uitslag.” Want als je als roker COPD krijgt, kijken veel mensen daar niet van op.

Maar iedereen kan de longziekte krijgen, zegt Niels Chavannes, hoogleraar huisartsgeneeskunde en gespecialiseerd in longziekten. ,,Sommige mensen roken fors en krijgen het niet of ze krijgen een andere ziekte. Anderen hebben zelden een sigaret aangeraakt, maar zijn er veel gevoeliger voor en krijgen toch COPD.” Chavannes legt uit dat je longen best veel kunnen hebben, alleen is er een grens aan wat ze aankunnen voor het longweefsel permanent beschadigd raakt.

Door deze beschadiging heb je minder zuurstof en wordt ademen moeilijker. Hierdoor worden dagelijkse dingen lastiger, zoals traplopen, boodschappen doen of zelfs jezelf aankleden. In Nederland hebben zo’n 600.000 mensen COPD, becijferde het Longfonds. Longschade door COPD is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wereldwijd doodsoorzaak nummer drie.

Je longen kunnen ook al 1-0 achterstaan als je geboren wordt, zegt Chavannes. ,,Bijvoorbeeld door vroeggeboorte of doordat je moeder rookte tijdens de zwangerschap. Je longen zijn dan minder goed ontwikkeld.” Roken je ouders als ketters, ook in de auto, dan krijg je als kind veel sneller een longziekte.

Longpatiënten hebben veel last van rokende mensen in hun omgeving. Volgens het Longfonds overlijden er jaarlijks 20.000 mensen in Nederland aan roken of meeroken. Maar ook in een sterk vervuilde stad wonen laat je longen sneller slijten. Chavannes: ,,Een rokende schoorsteen is al funest voor iemand met COPD.” Dat de omgeving zoveel invloed heeft, betekent ook dat de ziekte in veel gevallen te voorkomen is. Door niet te roken en zoveel mogelijk gezonde lucht in te ademen.

Maar ook als je het krijgt, is er nog veel mogelijk, zegt Chavannes. ,,Het voelt voor sommige patiënten als een doodvonnis. Maar je hebt dan nog een kans om te stoppen met roken. Het is niet makkelijk, gelukkig zijn er hulptroepen.” Als je vroeg in actie komt, heb je nog goede kans om te herstellen. Alleen dan moet je er wel snel bij zijn. ,,Wacht niet tot je blauw aanloopt. Hoe eerder je aan de bel trekt, hoe meer je van je longcapaciteit behoudt. Kom je onder de helft van die capaciteit, dan ben je vaker in het ziekenhuis dan erbuiten. Sommige mensen hebben dan zeven tot tien jaar ernstig last van de ziekte voor ze eraan overlijden. Het is voortdurend naar adem happen en niet meer met je kleinkinderen kunnen spelen.”

Dat is precies waarom Yolanda van Velsen wilde voorkomen dat haar COPD erger zou worden: ze wil nog oma worden. ,,Ik heb een hele fijne coach gevonden die me heeft geholpen om van het roken af te komen. Maar dat was erg lastig voor mij. Ik ben ‘rokend’ opgegroeid. Mijn ouders rookten, de leraren, zelfs longartsen deden het.” Maar Van Velsen wist dat ze zichzelf snel richting haar dood rookte. ,,Uiteindelijk viel het kwartje. Ik wist dat ik moest stoppen als ik mijn zoon vader wilde zien worden.”

Hoewel Van Velsen zelf al tien jaar gestopt is, heeft ze nog veel last van haar omgeving. ,,Ik kan niet naar een terras waar mensen zitten te roken. Ik kan bijvoorbeeld geen vrijwilligerswerk doen omdat ik niet tegen parfum kan. Mijn zoon en broer roken helaas wel, zij gaan voor mij naar buiten anders kan ik niet langskomen.” Omdat de lucht in Spanje veel fijner is voor haar COPD, rijdt Van Velsen er zo vaak heen als ze kan. ,,Daar kan ik wel ademen. Ik kan er zelfs baantjes trekken in het zwembad.”

Bekijk hieronder onze video’s over gezondheid: