‘Vasten kan leiden tot een reset van lichaam én geest’

,,Regelmatig een tijdje niet eten (periodiek vasten) kan gunstig zijn”, vertelt Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ,,Langer dan twaalf uur vasten zorgt ervoor dat het lichaam overschakelt naar vetverbranding. Het zorgt voor minder grote schommelingen in de hoeveelheid glucose en insuline in het bloed.” Veel mensen vallen af door periodiek vasten, maar niet iedereen.

Volgens Seidell is niet de hele dag door eten en zo nu en dan vasten eigenlijk heel natuurlijk en gebeurde dit al in de tijd dat mensen zichzelf in leven hielden door te jagen en te verzamelen. ,,Onze fysiologie (functies van het lichaam, zoals de stofwisseling) is ontwikkeld in de honderdduizenden jaren die onze voorouders als jagers en verzamelaars doorbrachten”, legt de hoogleraar Voeding en Gezondheid uit. ,,Een patroon dat vaak gepaard ging met vasten en feesten, omdat er lang niet altijd eten werd gevonden. Ook mislukte de jacht weleens. De voedselomgeving waarin voortdurend energierijk voedsel aanwezig is, zoals anno 2021, is voor ons lichaam een onnatuurlijke situatie.”

Voor Siham (34) is jaarlijks een maand vasten dan ook heel natuurlijk. Elk jaar doet ze mee aan de ramadan om haar ‘ziel en lichaam te zuiveren’. Van zonsopgang totdat de zon ondergaat, eet en drinkt ze niet. Ook geen slokje water. Het is voor Siham een tijd van bezinning, bewustwording en dankbaarheid. ,,Het maakt mijn geloof nog sterker”, legt de moslima uit. ,,Je wordt weer met beide benen op de grond gezet.”

Dat kan de hoogleraar Voeding en Gezondheid beamen. ,,Zo nu en dan je lichaam en brein niet belasten met het verwerken van voedsel kan leiden tot een reset van lichaam en geest”, vertelt Seidell. ,,Ook neemt het bewustzijn van wat en waar we eten toe.”

Lichamelijk merkt Siham er weinig van. ,,In het begin voel ik mij wel een beetje suf”, vertelt ze. Maar uiteindelijk went je lichaam aan het ramadan-ritme en dan heb ik tussendoor ook geen honger. De maand is zo voorbij.”

Maar krijg je door al die uren niet eten juist niet meer last van eetbuien en overeten? ,,Dat hangt helemaal af van de persoon en de omstandigheden”, legt Seidell uit. ,,Het effect van korte periodes van vasten op het lichaamsgewicht is vergelijkbaar met dat van dagelijks iets minder eten dan normaal.”

Wel raadt Seidell af om cold turkey te gaan vasten. ,,Het hangt vooral af van je routines en sociale en fysieke omgeving”, aldus Seidell. ,,Als je altijd met collega’s gaat lunchen of met je gezin ontbijt, is het daaraan onttrekken best lastig. Bereid je er dus goed op voor en laat het mensen weten waar je normaal samen mee eet.” Een volle voorraadkast en ijskast helpen ook niet mee. Daarom is het volgens Seidell goed om je van het normale ritme en de omgeving te onttrekken, door bijvoorbeeld een detoxweekend of door in retraite te gaan.

Een voorbeeld van vasten kan zijn: vijf dagen wel eten, gevolgd door twee dagen niet eten. Of zestien uur per dag niet eten. Dus dan eet je bijvoorbeeld alleen van 13.00 uur tot 19.00 uur. In die vastenperiode is het wel belangrijk om genoeg water te drinken, om uitdroging te voorkomen. Zodra er weer gegeten en gedronken mag worden, is het ook dan belangrijk om gezond en gevarieerd te eten volgens de Schijf van vijf.

Siham let extra goed op de voeding die ze binnenkrijgt na zonsondergang, tijdens de zogeheten ‘iftar’. Zo eet ze gevarieerd en volgt ze de Schijf van vijf om alle essentiële vitamines en mineralen binnen te krijgen. ,,Meestal begin ik met een dadel”, zegt ze. ,,En daarna maak ik een smoothie met allerlei groenten en fruit.”

Vasten doet Siham echt en alleen tijdens de ramadan. ,,Ik heb overwogen om het vaker te doen”, zegt ze. ,,Je hebt ook speciale dagen tussendoor om te vasten, maar dat doe ik nooit.”