Levensstijl Leende niet zonder risico

Met een boodschappenlijst vol vetten, lijkt het soms een kwestie van tijd tot er in Leende mensen om gaan vallen. Niets is minder waar. Twee artsen namen een jaar terug het initiatief om Leende op een dieet van weinig koolhydraten en meer vetten te zetten, het Gezond Dorp project. Sindsdien voelen deelnemers zich fitter, ze vallen af en mogen met medicatie voor diabetes stoppen. Het project heeft honderden deelnemers en krijgt veel landelijke media-aandacht, maar wetenschappelijk bewijs voor de aanpak van de artsen in Leende is er niet. Specialisten zijn positief over de aanpak maar kritisch over het voedingsadvies.

,,Het enige goede van het advies van deze artsen is dat ze mensen stimuleren om meer groente te eten", zegt voedingsdeskundige en klinisch epidemioloog Liesbeth Oerlemans. ,,Er wordt gesuggereerd dat vet eten zoals slagroom en het vel van de kip goed is. Ook dat koolhydraten verkeerd zijn maar dat je wel zo veel vet kunt eten als je wil. Maar er bestaat niets dat je onbeperkt kunt eten. Er bestaat wel een dieet dat de kans op darmkanker mogelijk verhoogt: een dieet met weinig volkorenproducten en te veel bewerkt vlees. ,,Als je niet opgeleid bent in voeding kun je beter geen voedingsadvies geven dat mensen op langere termijn kan schaden", vindt Oerlemans. 

Wetenschapper en diabetesspecialist Hanno Pijl is het met dat laatste argument oneens: ,,Artsen hebben voeding jarenlang als veroorzaker van ziektes genegeerd. Het is fantastisch dat er nu meer aandacht is voor voeding", vindt hij. ,,Wat in Leende gebeurt, is prachtig en uniek”, vindt hij. Pijl is wetenschapper aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) op het gebied van overgewicht en diabetes. ,,Mensen voelen zich beter en enthousiasmeren elkaar. Dat verspreidingseffect is geweldig omdat het op die manier makkelijker vol te houden is en dan wordt het ook nog door artsen gemonitord." Toch heeft Pijl ook een kritische kanttekening: ,,Ik zou het eten van meer vlees zelf nooit aanmoedigen”, zegt Pijl. ,,Niet alleen omdat het een enorm groot milieuprobleem met zich meebrengt, maar ook omdat het de kans op darmkanker kan verhogen. Twee keer per week vlees eten is meer dan genoeg." 

Maar dat detail staat volgens Pijl in schril contrast met alle gunstige factoren van het Gezond Dorp project. Als diabetesspecialist weet Pijl hoeveel ellende wordt veroorzaakt door te veel koolhydraten. ,,Iedereen heeft koolhydraten nodig, maar de afgelopen honderd jaar zijn we er zo veel gaan eten dat het een grote bron van allerlei ellende is geworden, zegt Pijl. Een belangrijk punt is volgens hem wel dat ieder mens anders lijkt te reageren op het vetrijke voedingspatroon. ,,Dit is een belangrijk gebied voor onderzoek”, zegt Pijl. 

Geen mens is gelijk, vindt ook Kim Berghuis, werkzaam bij het obesitas centrum van het Eindhovense Catharina ziekenhuis. Volgens haar is het succes van het Leendse project te danken aan een combinatie van factoren. ,,Afvallen en je beter voelen is nooit een kwestie van diëten alleen. Het is een combinatie van bewustwording, voeding en beweging. De focus ligt bij ons altijd op een totale gedragsverandering. In Leende zie je dat dat werkt."

Berghuis sluit niet uit dat in Leende hetzelfde effect zou zijn bereikt met een totaal ander dieet. ,,De sociale verbintenis zoals in Leende speelt hierin een grote aanjagende rol."