De geest van Theo Driessen leeft voort met gregoriaanse zang in Helmond

Toch raken de kerkgangers in de Helmondse St. Jozefkerk op zondagochtend met hun zoetgevooisde stemmen de juiste toon. En dat kan heel Nederland zien op KRO-NCRV, dat zeven eucharistievieringen uitzendt, waaronder die in de markante kerk aan de Helmondse Tolpost. Aan de voorbereiding heeft het dan ook niet gelegen. Een dag eerder nog heeft dirigent Jos Leenen van het St. Jozefkoor de puntjes op de i gezet. Niet alleen met de koorleden, maar ook met overige Helmonders die op zondagochtend meezingen. De muzikaal leider riep niet-koorleden dan ook op om mee te komen zingen. En dus meldden zich een goede twintig kerkgangers voor de generale repetitie op zaterdagmiddag. Zonder uitzondering zijn ze aardig op leeftijd en ook is voor het gros de St. Jozefkerk geen onbekend terrein. Uiteraard passeert al snel 'Kyrie eleison' de revue. Hoe krijg je nu de perfecte e-klank uit de keel? ,,Door de letter -i van vis te zingen'', verklapt Leenen. Voor de leek klinkt het wellicht wat vreemd, maar aan de expertise van de Helmonder hoeft niet getwijfeld te worden.

De finesses van het Gregoriaans kent Leenen na bijna zes decennia zingen wel. Het zaadje werd daarvoor al geplant toen hij zelf nog als ventje op de St. Jozefschool zat. De basisschoolkinderen uit de parochie in het hart van Helmond werden onder de bezielende leiding van schoolhoofd Theo Driessen grondig onderwezen in muziek, maar ook andere creatieve vakken. ,,En het stond ook jaren na mijn schooltijd op zo'n hoog niveau dat studenten en docenten van conservatoria uit Keulen en Washington naar Helmond kwamen. Ze wilden weleens zien en horen wat het geheim van de St. Jozefschool was. Eenmaal hier kwamen ze erachter dat Helmondse ventjes dingen konden die zij niet beheersten.'' Een van die huzarenstukjes was het vierstemmig zingen van de intro van Bohemian Rhapsody. ,,Daar waagde Queen zelf zich niet eens aan.''

Leenen kon ten minste nog wat geheugensteuntjes inzetten, zoals geschriften met verschillende notaties. Meestal bevatten die een rode en een zwarte lijn. Zo weet een koorzanger wanneer hij welke toon moet aanslaan. Die luxe hadden de Gregoriaanse zangers die écht op de traditionele leest geschoeid zijn niet. Leenen: ,,Zij moesten al die missen uit hun hoofd kennen.'' Een klassering in hoge en lage tonen is volgens de dirigent dan ook vooral een hulpmiddel. ,,Vroeger trokken ze één lijn met een loden stift.''

Jos van Lieshout herinnert zich de oude geschriften met sierlijke krulletters nog levendig. De vader van organist Leontain ging net als Leenen naar de St. Jozefschool. Gregoriaanse zang prikkelde toen al zijn fantasie. ,,Het heeft een bepaalde mystiek en sfeer. De opbouw met ontspanning en inspanning is ook zo mooi.'' Maar verstaat hij alles wat hij zingt en hoort? ,,Nee, maar dat hoeft niet. Het maakt het juist zo mooi.''