Huis met de Luts maakte in zijn lange leven veel mee

Het oudste huis van Helmond komt in september leeg, omdat Coenen Tafelcultuur verhuist naar het pand van Kunsthandel Foederer in de Kerkstraat.


Veel Helmonders weten wel 'iets' van het markante klokgeveltje te vertellen. Over apotheek Van Hoeck die erin zat of bakker Van Gerwen. Talloze details zijn ook minder bekend.


Van herberg De Swaen zijn in ieder geval slechts de kelders bewaard gebleven.


Want bij een van de stadsbranden tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) werd het logement volledig verwoest. Dat was in 1587. 'Dit huys sloeg in brant, in den swaen ist wel bicant' staat er onder de luifel op de gevel. De zwaan op het dak herinnert ook nog aan de herberg.


Volgens stadsgids Jan van Bussel gaat het om een 'zwarte zwaan', omdat zich in de kelders destijds dingen afspeelden die het daglicht niet goed konden verdragen.


De gewelven zijn krap, op sommige plekken kun je nauwelijks staan. Maar alles bij elkaar zit er een behoorlijke ruimte onder het Huis met de Luts.


In 1594 werd het pand opnieuw opgebouwd, dat jaartal staat dan ook onder de spreuk die naar de brand verwijst. Die nieuwbouw verklaart de klokachtige gevel.


Vanwege de karakteristieke luifel, staat het huis sindsdien te boek als het Huis met de Luts. Luts is een zuidnederlands woord voor een dergelijke overkapping. Bedoeld om droog te kunnen staan. Het pand heeft de meest uiteenlopende functies gehad, waarvan veel 'zakelijke'. Die functie hadden vroeger immers veel cafés tegenover de kerk. In dit geval de Lambertuskerk.


Er werden koopaktes afgesloten en andere zakelijke transacties geregeld.


In de Lambertuskerk herinneren twee graven nog aan een vorige eigenaresse: de familie Van Broekhoven. Joost van Broekhoven, die in 1612 overleed en Antony Huijberts, die in 1631 stierf, waren priesters en neven van elkaar.


Volgens Van Bussel was het Huis met de Luts vlak na de herbouw eerst een soort winkel van Sinkel. Met zeep, dweilen en dergelijke.


In 1635 zat er een kantoorboekhandel in, de eerste van Helmond. En tot 1800 een goudsmederij.


Het pand bestaat namelijk uit drie achter elkaar gebouwde ruimtes, waarin ook nog een bierbrouwer heeft gebivakkeerd. Door het luik aan de voorzijde van het pand konden de biervaten naar binnen worden gerold.


In 1717 nam apotheek Van Hoeck alle drie ruimtes in beslag. Deze gegoede familie speelde vier generaties lang een rol van betekenis in Helmond.


Wilhelmus van Hoeck en Henricus van Hoeck waren zelfs een tijdlang burgemeester. Pas in 1940 kwam apotheker Evers.


Maar in de volksmond bleef iedereen gewoon naar 'Van Hoeck' gaan.


In 1977-1978 betrok bakker Van Gerwen het pand. Hij bleef er tot zo'n tien jaar geleden, toen Coenen Tafelcultuur de winkel ging huren. Heel kort is er nog een plan geweest om hier een restaurantje te vestigen, maar de ondernemer ging voortijdig failliet. Stadsgids Van Bussel denkt dat een rijksmonument als dit gebaat is bij een 'historische bestemming.'


De gemeente Helmond heeft er vooralsnog geen interesse in.


Van Bussel zit nog met één prangende vraag: sinds de restauratie in 1978 ontbreekt de vijzel, die apotheker Van Hoeck in 1717 boven de luifel zette.


"Hopelijk weet iemand waar die is gebleven en kan deze vijzel weer terug op de oude plek."