Puinhoop op Helmonds stadhuis, nieuwe fraudegevallen niet uit te sluiten

Op het Helmondse stadhuis is nog altijd zo veel mis dat nieuwe gevallen van fraude niet zijn uit te sluiten. Tegenover eerdere geruststellende woorden van het stadsbestuur staat nu een vernietigend rapport van huisaccountant Deloitte. Kern: op tal van terreinen heeft de gemeente de uitvoering van taken en de controle niet op orde. Hierdoor kan zij later worden geconfronteerd met (grote?) financiële tegenvallers.

Het aantal tekortkomingen dat Deloitte constateert is bijna oneindig. Kort gezegd is er te weinig grip op financiën, inkoop, aanbestedingen, het papierwerk rond de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), grondexploitaties, fraudebestrijding, administratie en salarisverwerking. Ook wordt er niet goed, onafhankelijk gecontroleerd. Verder bespeurt Deloitte in de gemeentelijke organisatie geringe bereidheid tot verandering en spreken mensen elkaar onvoldoende aan op verantwoordelijkheden.

De bevindingen zijn in meerdere opzichten pijnlijk. De gemeente kreeg in 2016 te maken met een grote fraudezaak. Geschatte schade: meer dan een miljoen euro. De kwestie, die tot het ontslag van een hoge ambtenaar leidde, was voor een belangrijk deel het gevolg van bedrijfsprocessen die niet op orde waren. In dezelfde periode was op het stadhuis sprake van een omvangrijke reorganisatie. Die zorgde voor veel onrust onder het personeel, vooral op de afdeling Financiën, waar sprake was van bovengemiddeld veel tijdelijke krachten.

In beide gevallen verklaarde het stadsbestuur afgelopen jaar dat veranderingen in gang waren gezet en dat het ergste leed was geleden. Deloitte stelt nu onomwonden dat dat laatste simpelweg niet is vast te stellen. Saillant: Helmond wisselde in de loop van 2017 van accountant. Baker Tilly Berk werd als ‘te licht’ bestempeld en opzij geschoven.

Deloitte heeft vorig jaar in Helmond eerst een nulmeting van de gemeentelijke organisatie gemaakt. Daarna volgde een controle. De uitkomsten werden in het najaar overgebracht aan het stadsbestuur. Toen is meteen een werkgroep geformeerd met daarin de wethouders Van Bree (Personeel en Organisatie, Interne Diensten, Aanbestedings- en Inkoopbeleid) en Smeulders (Financiën), gemeentesecretaris Alwin ter Voert, het afdelingshoofd Financiën, de concern controller en de externe accountant.

Er is direct actie ondernomen, maar om een akkoord te krijgen op de Jaarrekening 2017 moet de komende maanden nog heel veel gebeuren. Hiervoor zijn extra manuren nodig en die gaan geld kosten, concludeert de Rekenkamercommissie.

Oppositiepartij PvdA dient dinsdagavond tijdens de raadsvergadering een motie van treurnis in tegen de twee wethouders. „Met het oog op de komende verkiezingen heeft het weinig zin om nog een motie van wantrouwen in te dienen, maar anders waren we dat wel van plan geweest”, zegt raadslid Mirjam van der Pijl. „Hoe moet je hier nu vertrouwen uit putten? Een accountant is vaak voorzichtig met conclusies. De bevindingen van Deloitte liegen er echter niet om.”

Wethouder Paul Smeulders van Financiën spreekt van ‘een wake-upcall’. „We zijn erg geschrokken van de bevindingen van Deloitte en nemen de aanbevelingen over. We hebben grote slagen te maken.” De meest urgente zaken zijn eind vorig jaar wel meteen opgepakt, claimt Smeulders. „We hebben samen met de accountant controles gedaan. Vooralsnog is er niks misgegaan.”

Naschrift

De PvdA in Helmond heeft dinsdag tijdens de gemeenteraadsvergadering geen motie van treurnis ingediend tegen de wethouders Jos van Bree (VVD) en Paul Smeulders (GroenLinks). Deze krant schreef dinsdagochtend dat dat wel zou gaan gebeuren. De PvdA heeft alleen gedreigd met een motie van treurnis.