Talkshow in Helmond over afwijkend gedrag: ‘Steek je hand uit naar die verwarde man’

Het is woensdagavond in Het Speelhuis tijdens de talkshow De Salon: waan of werkelijkheid? een casus die de kern van het onderwerp raakt: afwijkend gedrag. Regisseur Hanna van Mourik Broekman van Theatergezelschap Stormkamer onderzoekt hoe de mens omgaat met afwijkend gedrag en maakte in haar studie kennis met Dirk den Hollander, de hoofdgast van de avond. Hij is grondlegger van Nei Skoen, een stichting voor kwetsbare mensen in Helmond die enkele jaren geleden in Mierlo-Hout een ‘creatieve vrijplaats’ stichtte. Een plek waar mensen met afwijkend gedrag zich niet gestigmatiseerd voelen en niet hoeven leven naar opgelegde kaders. Stigma’s die er desondanks altijd zijn. ,,En het tragische is dat mensen die in zich opnemen. Ze gaan zichzelf stigmatiseren.”

Mensen die in de reguliere zorg moeilijk terechtkunnen worden bij Nei Skoen geholpen via creatieve bezigheden of zelfhulpgroepen. Die vijzelden het zelfbeeld van Shirley Ouwinga op. Zij is ervaringsdeskundige bij Nei Skoen en schuift ook even aan. ,,Bij de GGZ word je gelabeld. ‘Je hebt die aandoening en moet dat traject volgen.’ Maar ik wilde eens écht gehoord worden.”

Ze wordt bij Nei Skoen niet geëtiketteerd, maar hokjes zijn er nu eenmaal en veel wordt in de samenleving aan de hand van kaders getoetst. En dus komt ook de politie er vaak aan te pas, weet voormalig hoofd veiligheid van de gemeente Helmond Sander Schaepman maar al te goed. Maar dat kan tóch met een menselijke touch. ,,Steek naar die halfnaakte man je hand uit. Dan laat je zien dat je hem als waardig mens ziet. Het neemt veel spanning weg.” Een kleine geste, maar wat gebeurt er daarna, werpt Schaepman als vraag op. ,,Duw je zo iemand dan toch richting een hulptraject?”

Dat ontlokt dan weer een discussie over recht op zelfbeschikking. Toepasselijk is het dan ook dat Tom Heywegen – directeur van cultuurinstelling De Stichting – tijdens een muzikaal intermezzo ‘Laat me’ van Ramses Shaffy zingt. Wim Welbers kan met zijn lange carrière bij de GGZ honderduit praten over zelfbeschikking. ,,Sommigen zien bemoeizorg als een beknotting. Maar hoe rechtvaardig is het om iemand in een niet menswaardige situatie te laten?” Uiteindelijk is het een cultureel iets om die halfnaakte man als afwijkend te zien. Den Hollander: ,,Wij in het Westen vinden dat. Maar een indianenstam denkt er misschien anders over.”