Beleving is wat magertjes bij Max Diemèl in Geldrop

De Utrechtse kunstenaar Diemèl (1903-1983) zoon van een kleermaker, laat al op zeer jonge leeftijd blijken dat hij erg goed kon tekenen, maar hij mag zich daar in eerste instantie niet verder in ontwikkelen en wordt - net als zijn vader - kleermaker. Eenmaal 16 jaar, mag hij dan toch tekenlessen volgen, bij Cris Agtenberg, beeldhouwer en onder meer bekend vanwege zijn sieraden.

In 1921 zegt Diemèl het ouderlijk gezin én het kleermakersvak vaarwel en begint voltijds te schilderen en tekenen. In en rondom Utrecht. Met welke stad hij zich zeer verbindt. In de jaren veertig gaat hij lesgeven bij het Stichts Genootschap Artibus; een studie voor amateurschilders.Hij wordt er later directeur en de studie groeit uit tot een hoger beroepsopleiding.
In de jaren twintig en dertig maakt hij onder het pseudoniem Mardi verschillende kinder- en schoolboeken. Dat doet hij met heldere, aantrekkelijke tekeningen, die sterk leunen op een grafische stijl.

Diemèl, het accent op de ‘e’ heeft hij - naar verluid - later toegevoegd om zich als kunstenaar te onderscheiden, heeft zich in zijn loopbaan behoorlijk ontwikkeld. Van keurige, uitgesproken realistische doeken in de begintijd van zijn carrière, komt hij in de jaren zestig en zeventig tot schilderijen en tekeningen die best impressionistisch en soms zelfs ronduit expressionistisch genoemd kunnen worden. Daar komt bij dat hij een fijn handschrift heeft en beslist ook een prima gevoel voor kleur. Maar écht overdonderen doen de schilderijen niet.

Dat heeft naar alle waarschijnlijkheid te maken met het feit dat Diemèl vond dat kunst toegankelijk moest zijn voor een breed publiek; hij verzette zich tegen kunst die alleen door de maker zelf begrepen werd. Voor hem had kunst daarom met schoonheid, kunde en perfectie van doen en om die reden heeft de expositie de titel ‘Schoonheid in stijl’ gekregen, zo valt te lezen in het schrijven dat de expo begeleidt.

Jan Sluijters schilderde in 1911 een dame met extreem overdreven kleuren. Dat werk, ‘De lezende vrouw’, onderdeel van de collectie van het Van Abbemuseum, duidt binnen een seconde hoe de kunstenaar zich voelde bij het waarnemen van de lezende dame en tijdens het schilderproces. Het doek daagt uit, wervelt door de kleuren en intrigeert. Lang. Het doek ‘Portret Puck met tasje op schoot’ van Diemèl uit 1978 is een keurig, vrijwel realistisch doek, dat statisch oogt en de aandacht niet echt weet vast te houden.

Dan is een werk als ‘Twee naaktfiguren in park’, dat de kunstenaar rond 1956 schilderde, interessanter. Hier geen statisch beeld, maar twee vlot gepenseelde (bijna) naakte vrouwen met bewust afwijkende vormen, geplaatst in een bijzondere omgeving. Hier lijkt een beetje leentjebuur gespeeld met Gauguin, zeker, maar dit schilderij leeft, triggert en verrast. Net als de tekening ‘Studie de roze villa’, die door de bijzondere beeldtaal bijna abstract geworden is.

Maar daar staat dan weer een portret van (echtgenote) ‘Puck met blauwe baret’ tegenover; een doek uit 1937. Op zich weinig mis mee, netjes geschilderd, fijne combinatie van kleuren ook, maar waaraan lees ik hier niet aan af hoeveel de twee van elkaar gehouden moeten hebben? Iets van die diepe innerlijke beleving voelen - zoals je dat doet bij onder anderen Jan Sluijters, Otto van Rees of Hendrik Wiegersma - had zijn werk beslist sterker gemaakt. 

‘Schoonheid in stijl’, schilderijen en tekeningen van Mar Diemèl. Kasteel Geldrop, Mierloseweg 1, Geldrop. Open: don., vrij en zon. van 14-17 uur. Tot 20 juni.