Koert van Mensvoort over design-Eindhoven: ‘Soms meer onbescheiden zijn, dat mag best’

Hij is dr. ir., is als fellow verbonden aan de TU/e, waar hijzelf in 1997 afstudeerde. Hetgeen hij daarna ook deed aan het Sandberg Instituut, de gerenommeerde kunstopleiding in Amsterdam. Die twee kanten, wetenschap en kunst, lopen als een rode draad door het leven van Koert van Mensvoort (48). 

De in Veldhoven geboren Amsterdammer - ‘maar ik zoek nu ook woonruimte in Eindhoven’ - heeft die twee kanten laten versmelten in Next Nature Network (NNN); ontwerpbureau en denktank waarvan hij oprichter en directeur is. En dat nu ook in het Evoluon is geland om er vorm te geven aan het zogeheten Futurelab. 

Een voorproefje daarvan is een tijdmachine die nu onder de iconische koepel staat opgesteld en waarmee je virtueel door tijd en ruimte vliegt. In september wordt de hele koepel in gebruik genomen door de wisseltentoonstelling ‘RetroFuture’. In 2025 tenslotte, moet een permanente presentatie van NNN in het Evoluon landen.

Vooral Eindhovenaren noemen hun stad dé designhoofdstad van Nederland, soms zelfs van Europa. Eens?
,,Helemaal. Waarom? Omdat het een van de dingen is die de stad onderscheidend maakt. En dat is in de afgelopen decennia ontstaan door een mix van ingrediënten. De makersmentaliteit is een belangrijke; voortgekomen uit Philips. De Design Academy Eindhoven (DAE) is uiteraard een belangrijke factor, net als de Dutch Design Week, die heeft écht iets neergezet. Want weliswaar is dat maar een week per jaar, maar het hele land en ver daarbuiten trekt hier naartoe in die periode, om zich te laven aan design. Er is geen plek in het land en ook niet in de regio waar je dat ook kunt doen. Ja, je kunt naar Milaan, maar dat is een heel andere designweek. Wat mij ook aanspreekt is het onderzoekende van de designwereld hier; de combinatie ook van technologie en design. Dat zie je niet in Amsterdam, echt niet.”

Wanneer is dat volgens jou opgekomen, dat Eindhoven-is-design-gevoel?
,,De laatste vijftien jaar denk ik, en weet, we hebben het ook over beeldvorming hè rondom de stad. En in de tijd dat Lidewij Edelkoort directeur was van de DAE, heeft zij het instituut ongelooflijk opgepompt. Dat heeft er zeker aan bijgedragen dat mensen - ook uit andere regio’s - dachten ‘wat is daar aan de hand?’ En de manier waarop de DDW zich heeft ontwikkeld, dat is gewoonweg uitstekend gedaan. Dat het festival de inhoud heeft kunnen combineren met het publieksbereik, en ook verschillende publieksgroepen weet te bereiken: prima.”

Maar wat als je de DDW zou schrappen, wat blijft er dan nog over van Eindhoven-is-design?
,,Tja, dan… Qua look and feel wordt het dan wat moeilijker, omdat het dan meer een soort grabbelton is van allerlei dingen. Dan hebben we het over de DAE, maar ook over de TU/e met zijn faculteiten industrial design en bouwkunde, en de hele humuslaag van al die studio’s en bedrijven variërend van een wereldbedrijf als ASML tot en met de vele startups. Maar dat samenballen in een gezicht en het gevoel van ‘hier staan we’, dan gaan de credits naar de DDW.”

,,Maar twintig jaar geleden maakten we ons hier zorgen of de fabrieken op Strijp-S misschien gesloopt moesten worden. Eindhoven had ook een Detroit kunnen worden, maar dat is niet gebeurd en dat zijn punten voor de beleidsmakers. Want intussen zijn er nu instellingen als Yksi, Piet Hein Eek, de Kazerne, Sectie-C.”

Maar jouw vriendin uit Utrecht komt tijdens de DDW naar Eindhoven, maar weet de andere weken van het jaar de stad amper te vinden. Moeten we harder op de trom slaan?
,,Goeie vraag. Dat is een kwestie van tijd denk ik. De DDW is het begin, en daarnaast is het aanbod ook al veel beter geworden, want als je de plekken kent, dan worden die wel gevonden, ook op andere momenten van het jaar dan alleen tijdens de derde week van oktober. Tijd, dus, en gewoon goed doorgaan met wat je aan het doen bent.”

Moeten we - als het gaat over design in Eindhoven - het eigenlijk niet gelijk over de provincie hebben?
,,Ha, mag ik even overtoepen?! Ik weet nog niet precies hoe ik het moet noemen, maar bij gebrek aan beter, noem ik het Nederstad. Weet jij waar de grootste, aaneengesloten lichtvlek op aarde is? Is dat New York, Mexico City of Tokyo? Nee, dat is dus het gebied van Den Helder tot en met Brussel en tot en met Keulen. Op wereldschaal is dat gebied een van de grootste lichtvlekken die je kunt vinden, groter dan Parijs of Londen en daar wonen 20 miljoen mensen in. Ik zie dat als een wereldstad en wat ligt daar precies in het centrum? Juist: Eindhoven. Dus als we het hebben over het Futurelab, dan praat ik graag met de mensen hier aan de overkant van de straat, maar ook internationaal. Want ik zie die 20 miljoen mensen als ons publiek.”

Design in Eindhoven zit nog een beetje in de puberfase, wordt wel beweerd. Kun je je daar in vinden?
,,Ja, dat herken ik wel. Ook het vaak aangehaalde punt dat hier makkelijk en goed wordt samengewerkt - wat zeker het geval is - hoe zorg je er dan vervolgens voor dat wat je doet ook gelijk knalgoed wordt. Die stap, die moet af en toe nog gemaakt worden. Met alles en iedereen iets samen doen, dat is ook een beetje vrijblijvend. Maar de potentie is enorm, dat staat vast.”

Maar hoe kun je die houding verder ontwikkelen? En wie moet dat doen?
,,Jij noemde eerder dat we te bescheiden zijn in Eindhoven. Dat is denk ik ook zo. En bescheidenheid siert, zeker wel, maar om iets op wereldniveau te maken, heb je soms ook een zekere mate van onbescheidenheid nodig.”

,,Ik heb een half jaar in Amerika gewerkt en daar denkt men compleet anders. Als je daar iets begint, dan wil die persoon het nieuwe Twitter maken, of het nieuwe Facebook en gedraagt zich daar ook naar. Heel anders dan hier dus. Overigens is dat niet iets Eindhovens of Brabants, dat speelt net zo goed in Amsterdam.”

,,Weet je wat opvalt aan de spullen die uit Silicon Valley komen? Die zijn allemaal lelijk. En als je naar China kijkt, daarvoor geldt eigenlijk hetzelfde. Daar wordt heel high tech gewerkt, maar er is geen ontwerpkracht. En wij hebben hier de potentie om dat te doen die ik verder helemaal nergens in de wereld zie, en ik ben op veel plekken geweest.”

,,Je hebt hier, met de DAE, de TU/e, al die puur technologische faculteiten en de industrie eromheen, de beginnende ontwerpers en de meer gevestigde studio’s; je hebt hier alle ingrediënten om een heel mooie taart te bakken. En het gebeurt ook af en toe wel, maar daar kan nog veel meer in groeien. Misschien komt het omdat technologie en design elkaar nog iets te weinig hebben gevonden.”

En hoe moet dat worden geregeld?
,,Nou, ik heb de DDW al geprezen, maar de Dutch Technology Week nog niet genoemd. Is ook een mooi initiatief, maar heeft nog niet die aanwezigheid als de DDW. Waarom eigenlijk niet? Het zou een goede stap zijn om ook een ander moment in het jaar te kiezen waar we al die high tech-bedrijven bij elkaar brengen en vieren. En dat dan op een manier doen waarop mijn vriendin uit Utrecht denkt: ‘O, die week moet ik óók naar Eindhoven’. En dat heb je niet in twee jaar geregeld, maar wel in tien jaar.”

Het bruist niet van design in de openbare ruimte in Eindhoven…
,,Nee, dat mag wel wat meer zichtbaar worden inderdaad. En mag ik daar gelijk iets aan vastkoppelen? Er ligt een opdracht voor de designwereld hier om na te denken over hoe de stad leefbaar moet blijven voor alle bevolkingsgroepen, dus voor én de buitenlandse werknemer van ASML én de aloude Eindhovenaar. Maak een leefklimaat voor alle Eindhovenaren en maak dat zichtbaar in de stad. Er zijn honderd ideeën te bedenken. En die zijn ook nodig.”

Waar moet de nadruk op liggen in de te verschijnen designvisie?
,,Op waar deze stad uniek in is: de combinatie van design en technologie. Er zijn nog teveel designers die zuchten ‘Tja, technologie…’ Dat is niet de juiste houding. En er zijn ook nog te veel technologen die stellen dat design een marketingsaus is. Daar kom je dus niet verder mee. Je ziet nu overigens wel, heel voorzichtig nog, dat die twee elkaar soms vinden. Maar dat mag beslist veel meer worden.”

Eindhoven is nogal eens de tweede: bijna waren we World Design Capital in 2006, maar het werd Helsinki. Bijna Culturele Hoofdstad van Europa in 2013, maar dat werd Leeuwarden… Moeten we het nog een keer willen?
,,Misschien moet je wel vaak tweede worden om een keer eerste te kunnen zijn. En, je kunt altijd opnieuw beginnen. Maar, pick your battle, dus wel op het juiste moment, Maar dan zeker doen.”