‘De teksten waren vet, maar soms ook pijnlijk’, oud-Eerselnaar maakt alternatief geschiedenisboek aan de hand van Oegandese muziekteksten

Vrouwen wat is er mis met jullie? Jullie hebben de traditionele kledingkeuze veranderd, om naakt rond te kunnen lopen. Zo luidt de tekst van één van de Oegandese liedjes in het boek van Michiel van Oosterhout. Aan de hand van Oegandese liedjes beschrijft hij in zijn Engelstalige boek The soul of Uganda through song de geschiedenis van het land in de periode 1962 tot 1979.

,,Muzikanten vertelden als journalisten hun verhaal met hun liedjes”, zegt de oud-Eerselnaar die al twintig jaar in Oeganda woont. ,,De liedjes boden niet alleen vermaak, maar waren er ook om mensen te informeren. Er zat een boodschap in, bijvoorbeeld over de noodzaak om belasting te betalen of de minirok. Vrouwen kregen in de jaren zestig steeds meer rechten in Oeganda. De minirok drong door in het straatbeeld. Er waren voorstanders, maar ook tegenstanders, dat uitte zich in liedjes.”

Sommige onderwerpen mochten niet worden benoemd, zoals de door Milton Obote verbannen koning. ,,Daarover verschenen teksten met een diepere laag”, legt Van Oosterhout uit. ,,Je kunt mijn boek zien als een alternatief geschiedenisboek. De liedjes geven een tijdsbeeld weer. In de jaren zeventig waren er bijna geen zangeressen meer. Er was onder dictator Idi Amin sprake van vrouwenhaat.”

In Oeganda spreken ze Engels, maar veel teksten zijn geschreven in een dialect. Van Oosterhout liet die vertalen door muzikant en acteur Mike Musoke. ,,Ik speelde dan tien seconden van een nummer, hij vertaalde en we gingen door met de volgende tien seconden. De teksten waren vet, maar soms ook pijnlijk.”

Het meest aangrijpende verhaal hoorde Van Oosterhout van één van de artiesten die hij sprak. ,,Hij vertelde dat hij vroeger in een bus zat die moest stoppen van de veiligheidsdienst. Iedereen moest geld geven aan de agenten. Maar een vrouw had niets bij zich en werd voor de ogen van haar man verkracht. Iedereen in de bus zag het en werd op dat moment mentaal gecastreerd. Als je als man je vrouw niet kunt beschermen verlies je respect.”

Het is één van de onderwerpen die in het boek wordt besproken, maar ook thema’s als liefde en de onafhankelijkheid van Oeganda komen aan bod. Het idee voor het boek ontstond toen hij bezig was met de documentaire Bwana Jogoo. Dat ging over de verdwijning van de Oegandese muzikant Jesse Kasirivu. Hij maakte deel uit van de band The Cranes. Een driehoeksverhouding met danseres Sarah Kyolaba en Amin liep niet goed af voor de muzikant.

Tijdens zijn onderzoek voor die documentaire kwam Van Oosterhout veel informatie tegen die hij interessant vond, maar niet kon gebruiken. Daarom besloot hij een boek te schrijven. De periode die hij heeft beschreven was het ‘platentijdperk’. Van Oosterhout denkt al aan een vervolg over het ‘cassettetijdperk’ en het digitale tijdperk.

Het Engelstalige boek, dat in Oeganda wordt gedrukt, komt later deze maand daar uit. Ook in Nederland zijn er een aantal exemplaren verkrijgbaar.