Nieuwe toekomst oud kerkje in Oirschot

Het is het oudste monument van Oirschot, en misschien wel van de hele regio. Het is ook een van de oudste kerkjes van Nederland. Het Boterkerkje aan het Vrijthof is zo'n negen eeuwen oud en gaat met ingang van 1 januari een nieuwe toekomst tegemoet.

Op die datum draagt de Protestantse Gemeente Best, Oirschot en De Beerzen (PKNBOB) het beheer over aan een nieuwe stichting. In het gebouwtje worden straks - vaker dan nu - activiteiten gehouden, die fondsen moeten leveren voor de instandhouding van het monument: onderhoud en investeringen. ,,Maar activiteiten moeten wel passend zijn", benadrukt Arthur de Vries, voorzitter van de nieuwe stichting. ,,Je kunt denken aan lezingen, kleinschalige concerten, exposities, trouwen en rouwen. Er is veel mogelijk, maar er zullen geen discofeesten worden gehouden."

Het karakteristieke kerkje kent een bewogen historie, onder tal van namen: Onze Lieve Vrouwe-kerk, Mariakerk, Mariakapel, Boterkerkje, Nederlands-Hervormde kerk. Gebouwd begin 12de eeuw was het jarenlang dé kerk van Oirschot. Toen de ruimte te klein werd, werd even verderop in 1268 een nieuw godshuis gebouwd. Nadat een brand dat gebouw verwoestte, verrees op die plek de huidige St. Petrus Basiliek.

In 1648 - bij het einde van de Tachtigjarige Oorlog - betrokken de Hervormden die veel grotere kerk, waarna de kleine Mariakerk leeg kwam te staan en vele jaren diende als klokkengieterij en opslagplaats, onder meer voor boter, omdat het gebouw ook in de zomer koel bleef. Toen ontstond in de volksmond de naam Boterkerkje. In 1799 werd de Petruskerk aan de katholieken teruggegeven en ontfermden de protestanten zich weer over het kerkje aan het Vrijthof.

Het gebouw blijft eigendom van de Protestantse Gemeente, waarvan de leden vooral in Best te kerke gaan, in het gebouw op de kruising tussen de Koningin Julianaweg-zuid en het Wilhelminakanaal. De laatste jaren waren er in Oirschot nog zo'n tien diensten per jaar, en dat blijft zo. ,,Geleidelijkaan zijn we gaan nadenken over de toekomst", vertelt Erik van Ingen van de Protestantse Gemeente. ,,Je wilt het gebouwtje graag in stand houden. Dat moeten we trouwens ook, want we hebben een zorgplicht. Maar meestal zijn de deuren dicht. We hebben lang nagedacht over de manier waarop we meer mensen kunnen laten genieten van het monument."

Gekozen werd voor een speciale stichting, die behalve Van Ingen en De Vries bestaat uit Han Smits, Judith Warris en Harm de Jonge. ,,Toen we werden gevraagd, waren we meteen enthousiast", zegt De Vries. ,,Het is een eer, maar ook een grote verantwoordelijkheid. Dit is immers een van de Oirschotse juweeltjes."