Supermarkten stoppen met invliegen groente en fruit: ‘Minder in de schappen’

Lidl maakte dinsdag bekend de import van groente en fruit per vliegtuig te stoppen. Ook andere supermarkten volgen om hun klimaatimpact te verkleinen. Met name producten die kort houdbaar zijn, worden momenteel per vliegtuig bezorgd, maar straks niet meer. Het gaat dan om bessen, bonen, asperge(tips) en sugar snaps.

Op schepen wordt nu al met vershoudtechnieken gewerkt om ervoor te zorgen dat de producten die de Rotterdamse haven binnenvaren zo vers mogelijk in de schappen terechtkomen. ,,Ze houden de producten koel en vochtig, eventueel gebruiken ze rijpingsremmende middelen’’, legt Willy Baltussen, landbouweconoom bij de Wageningen Universiteit, uit. Dat is volgens Baltussen veel beter voor het milieu dan de uitstoot van een vliegtuig.

Het transport van groente en fruit per vliegtuig draagt slechts een klein deel bij aan de wereldwijde CO2-uitstoot, becijfert onderzoeksinstituut Our World in Data. Bij transport door de lucht worden ruim vijftig keer meer broeikasgassen uitgestoten dan bij transport per schip. Dus door luchtvracht te vervangen voor watervracht, wordt de klimaatimpact van de supermarkten slechts in enige mate verkleind.

Bovendien is het transport van groente en fruit, dat met name over water plaatsvindt, slechts een fractie van de totale hoeveelheid broeikasgassen die aan groente en fruit gekoppeld kan worden. De productie van groente en fruit zorgt doorgaans voor de meeste uitstoot. Wanneer het voedsel op duurzame manier geproduceerd zou worden, zou de klimaatimpact veel groter zijn.

,,De totale impact van deze omschakeling is op wereldschaal zeer klein’’, zegt Baltussen. ,,Het gaat meer om het signaal wat supermarkten hiermee afgeven: we moeten meer nadenken over duurzame voedselsystemen.”

Het is het zowel klimatologisch als kostentechnisch gezien een win-win-situatie. ,,Vliegen is duur”, stelt Baltussen. ,,Varen is goedkoper dan vliegen. Het is ook een kwestie van lagere importprijzen.”

Wel zou het nadelige gevolgen voor boeren in Zuid-Amerika en Afrika kunnen hebben, waar de producten die worden ingevlogen met name vandaan komen. ,,Als alle supermarkten er in verband met versheid van hun producten voor kiezen om in zee te gaan met leveranciers dichter bij huis, kan dat ertoe leiden dat de productie daar opgeheven wordt en mensen hun banen verliezen.’’

Na de aankondiging van Lidl om geen groente en fruit meer in te vliegen, maakte Plus al vrij snel bekend die stap al lang te hebben genomen, met uitzondering van de groene asperges die uit Peru komen. Ook de supermarktketens Jumbo, Plus en Albert Heijn zijn naar eigen zeggen bezig met concrete stappen om de overstap te maken naar scheepvaart. Dirk laat weten de overstap ‘zeker te overwegen’, maar noemt geen concrete plannen. Dat laatste geldt ook voor Aldi.

Biologische supermarkt Ekoplaza zegt ermee bezig te zijn, maar gelooft niet dat luchtvracht volledig uit te sluiten is. ,,We weten dat veel handelaren luchtvracht gebruiken om vertraging van een boot op te vangen.’’

In hun reacties wijzen Albert Heijn, Plus, Lidl en Aldi erop dat de meeste producten toch al van telers uit eigen land komen. ,,De helft van de groente en fruit bij Albert Heijn komt uit Nederland. Dit aandeel groeit verder door bijvoorbeeld seizoenen nog beter te benutten en te verlengen door gebruik te maken van nieuwe teelt en bewaartechnieken’’, aldus een woordvoerder.

De term ‘duurzaam’ wordt geregeld gekoppeld aan lokaal geproduceerd voedsel, zegt Baltussen. Toch staat lokaal niet altijd gelijk aan duurzaam. ,,Het is niet altijd zo dat ‘ver weg’ slechter is dan ‘dichtbij’. Van januari tot en met maart is het bijvoorbeeld beter voor het milieu om een tomaat per vrachtwagen uit Spanje te kopen, dan een tomaat uit de Nederlandse kassen die met led-verlichting en aardgas geproduceerd wordt.’’

Lidl zegt dat klanten niets zullen merken van de maatregel, producten blijven even goed beschikbaar en zullen niet duurder worden, aldus een woordvoerder. Maar is dat wel mogelijk? Baltussen betwijfelt het. ,,Ik denk dat we er rekening mee moeten houden dat bepaalde producten regelmatig niet in de schappen zullen liggen. Uiteindelijk zullen we ernaar toe gaan dat we seizoensproducten voornamelijk nog in het seizoen consumeren.’’