Borrelend conflict ten einde: Oekraïne overwint in soepoorlog met Rusland

Een al jaren borrelende kwestie rond de vraag of borscht (rode bietensoep) nu Oekraïens of Russisch is, werd kortgesloten door Unesco.

De culturele organisatie van de Verenigde Naties gaf de zegen aan de Oekraïense manier van bietensoep bereiden en plaatste de borscht of borsjtsj zelf voor Oekraïne op de lijst van wereldwijd te beschermen cultureel erfgoed. Een slag in het gezicht van Rusland dat ook de beroemde soep had willen annexeren als historisch Russisch erfgoed.

Zure gezichten derhalve in Moskou waar de uitspraak in Oekraïne juist voor vrolijkheid zorgt. En meer. ,,De overwinning in de borschtoorlog is van ons!”, riep de Oekraïense minister van Cultuur Olexander Tkachenko. ,,De Oekraïense borscht is gederussischeerd”, sneerde hij nog even naar Moskou.

Bietensoep is populair in veel landen

Minstens twee keer in de week wordt bij ons borscht gegeten
Marjolein Hoondert, Het Turfschip

Op het in Parijs gevestigde Unesco-hoofdkwartier hielden ze wel een klein slagje om de arm met de formulering dat ‘nationale versies van borscht in meerdere landen in de regio wordt gegeten’. Borscht is dan ook erg populair in Rusland en andere voormalige Oostbloklanden. Maar door de erkenning van de enige echte borscht als Oekraïens wil de VN-organisatie in deze zorgelijke tijden kennelijk ook ‘een essentieel onderdeel van het Oekraïense familie- en gemeenschapsleven’ beschermen’.

De uitspraak in Parijs wordt ook onderschreven in het restaurant van de evenementenlocatie Het Turfschip in Etten-leur. Daar zijn sinds maart 62 Oekraïense vluchtelingen ondergebracht in het hotel en in een aantal vergaderzalen die zijn omgebouwd tot slaapzaal. ,,Minstens twee keer in de week wordt bij ons borscht gegeten”, zegt Marjolein Hoondert die onder meer de keuken coördineert. De bietensoep wordt in Brabant gekookt door een van de vluchtelingen, een Oekraïense chef-kok, Igor Bochev, die voor de oorlog werkzaam was in Odessa.

Via Hoondert laat de chef-kok weten dat er in zijn thuisland liefst veertien soorten borscht gemaakt kunnen worden. Maar wat zijn nou de verschillen tussen de Oekraïense soep en de Russische?

Hoondert: ,,In Oekraïne gebruiken ze bijna altijd varkensvlees. In Rusland kan dat rundvlees of eend zijn. Het gebeurt dat er wel eens varkensvlees wordt gebruikt maar over het algemeen toch niet. Beide landen gebruiken bieten en aardappelen. Alleen in Rusland worden die in vierkantjes gesneden en in Oekraïne julienne ofwel in hele dunne reepjes.”

De Oekraïense borscht heeft bovendien selderij en paprika, aldus Hoondert. Dat zit niet in de Russische variant, die meer bonen en gezouten kool gebruiken. ,,Oekraïne gebruikt alleen verse kool en fors meer knoflook. Het lijkt wel op elkaar, maar het is toch wel erg verschillend. Scheelt wel of je varkensvlees of rundvlees gebruikt en paprika en selderij zorgen ook voor een aparte smaak.” Tenslotte blijkt ook de manier van serveren is anders. In Oekraïne komen er kleine broodjes bij die zijn ingesmeerd met olie en kruiden. In Rusland eten ze borscht met een zoet, donker roggebrood.

‘Russische keuken’

Wat is het volgende wat ze verzinnen? Erkenning van varkensvlees als een ‘Oekraïens nationaal product’?
Maria Zakharova, woordvoerster van het ministerie van Buitenlandse Zaken

De soepoorlog tussen Oekraïners en Russen begon lang voor het recente schieten, in mei 2019, toen een bericht op het officiële Twitter-account van Rusland tot verontwaardiging leidde in Kiev. Want de Russen beweren daarin keihard dat borscht ‘een van de beroemdste en populairste gerechten in Rusland is en een symbool van de traditionele keuken’. Alsof Oekraïne niet bestaat. Bovendien, zo werd gesteld, komt het woord borscht van het Russische woord voor berenklauw, dat ooit als soepbasis werd gebruikt in het middeleeuwse Rusland.

Oekraïners reageerden furieus op de claim en beschuldigden de Russen van geschiedvervalsing en het annexeren van hun soep. Het ministerie van Cultuur in Kiev meldde de Oekraïense manier van soep bereiden prompt aan bij Unesco. De Franse gastronomische gids Michelin werd door de Oekraïners op het matje geroepen toen die het gerecht had ingedeeld bij de Russische keuken.

Nu er een echte oorlog woedt lijkt het soepgevecht bijna ongepast, maar in Oekraïne ziet men dat toch anders: Rusland is op zoveel fronten bezig met de toe-eigening van het culturele erfgoed van andere voormalige Sovjetrepublieken. Dus blijf af van onze soep.

In Moskou waren de druiven uiteraard zuur. ,,Wat is het volgende wat ze verzinnen? Erkenning van varkensvlees als een ‘Oekraïens nationaal product’?”, schamperde Maria Zakharova, woordvoerster van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Marjolein Hoondert zal het Russische protest worst zijn. Er is maar een borscht en die is Oekraïens, vindt ze. ,,En ik vind hem super lekker, wij eten hem hier bijna elke dag.”