Kansen voor Geldrop als kasteeldorp (OPINIE)

Het herijkte Centrumplan van Geldrop beoogt het centrum meer te betrekken bij het kasteelterrein. Het stelt daartoe ingrepen voor in het kasteelpark. De kasteeltuin grenzend aan de Mierloseweg, de zogenaamde 'Engelse tuin', is een rijksmonument waarvan wettelijk gezien niet zomaar delen kunnen worden afgesnoept en waarin geen veranderingen kunnen worden aangebracht zonder dat de historische context daarbij een belangrijke rol speelt. Uitgangspunt van de bescherming is de situatie rond 1870, die nu grotendeels nog intact is.

Ik kan me niet voorstellen dat Geldrop lichtzinnig wil omgaan met een van zijn schaarse rijksmonumenten. Kasteel Geldrop is in velerlei opzichten al uitstekend en onlosmakelijk verbonden met het dorp. Maar het kan natuurlijk altijd beter.

Het meer willen betrekken van het kasteel bij het dorpscentrum in het kader van gebiedsontwikkeling roept wel enkele vragen op, met name betreffende de vormgeving. Belangrijk is te begrijpen hoe deze relatie ruimtelijk gezien is geëvolueerd. In de loop der eeuwen hebben zich grote veranderingen voorgedaan. Onder meer de sloop van de Donjon in 1840, die middels een laan rechtstreeks verbonden was met de Heuvel. Het kasteelterrein was toen ook vele malen groter. Inmiddels zijn hier nieuwe wegen aangelegd en ontsluitingen gewijzigd.

Ingrijpende veranderingen aan terrein en gebouwen door Hubertus Paulus Hoevenaar in de negentiende eeuw hebben de nu rijksbeschermde 'Engelse tuin' opgeleverd. In essentie is dit een privé-tuin waarvan de beslotenheid een belangrijk kenmerk is.

Er zijn dus in de historie zowel aanleidingen te vinden voor een vorm van herstel van een ruimtelijke verbinding als voor het tegendeel. Van belang is in ieder geval een deskundige, zorgvuldige en integrale benadering van deze problematiek. Kansen liggen er in overvloed. Vooral als het kasteelterrein en de omliggende gebieden in samenhang worden gezien. Niet alleen de relatie van het kasteelterrein met het centrum in brede zin, maar ook die van het kasteelpark met de weilanden aan de oostelijke oever van de Kleine Dommel en de inrichting van het Dommeldal als geheel zijn dan van belang. Zowel richting centrum als richting Eindhovensch Kanaal.

Het versterken van natuurwaarden en herstel van het beekdallandschap kan plaatsvinden, terwijl tegelijkertijd wandel- en fietsverbindingen tot stand komen waarbij ontsluitingen van het kasteelterrein naar dorpscentrum en wijken worden verbeterd.

Door het ontwerpen van een meer samenhangend gebied kan het beheer deels extensiever en dus efficiënter plaatsvinden. Ook kunnen de gebruiksmogelijkheden van het kasteelpark en omgeving verder worden versterkt en uitgebreid. Daarnaast kunnen investeringen in nieuwe functies in dit gebied met als ankerpunt de typologie en het karakter van het huidige landgoed de gemeentebegroting ontlasten en het kasteel als organisatie sterker maken.

Tenslotte. Na honderdvijftig jaar is de 'Engelse tuin' dringend aan restauratie toe. Naar aanleiding hiervan is reeds in 2009 gestart met een intensief programma om te komen tot een integrale visie en een restauratie- en beheerplan voor het hele park.

Bij het opstellen hiervan zijn vele deskundigen van onder andere de Rijksdienst Cultureel Erfgoed, waterschap, provincie, gemeente en monumentencommissie betrokken. Recentelijk heeft de landschapsarchitect het restauratieontwerp opgeleverd. Een uitstekende basis om samen toe te werken naar een afgewogen plan dat de identiteit van Geldrop als kasteeldorp echt verbetert.


Door Eugène Franken, secretaris van de Stichting Kasteel Geldrop