Schaf dat stompzinnige inburgeringsexamen af

Vrijdag 15 december was het Naturalisatiedag. Als taalmaatje van een vluchteling die 'genaturaliseerd' werd, was ik aanwezig bij de ceremonie in Best. Hij was nerveus, wist niet goed wat hij kon verwachten. Nou, dat viel nogal mee. Deze ceremonie is het eindpunt van de naturalisatieprocedure. Helemaal als afsluiting was er een buffet met stamppot en worst, en vanillevla als toetje. Het geheel is aandoenlijk kneuterig, maar het wordt zeker gewaardeerd.

Even tussendoor: mijn complimenten aan de interim-burgemeester van Best, Hans Ubachs. Hij deed zichtbaar moeite om met iedereen een praatje te maken en zijn hooggeplaatste belangstelling werd zeer gewaardeerd. Een mooi kenmerk van Nederland: een grapje maken met gezaghebbers. De afstanden tussen het volk en zijn leiders zijn hier niet zo groot.

Naturalisatie betekent 'opneming'. Je wordt in een maatschappij 'opgenomen'. Het eindpunt is een bord met stamppot, het beginpunt vaak een oorlog. Een belangrijk onderdeel van de naturalisatieprocedure is het inburgeringsexamen. Daar hebben commissies over nagedacht en er zijn experts voor geraadpleegd. Het resultaat is een set vragen die samen het inburgeringsexamen vormen.

Ik heb nooit geweten hoe dat er uit zag, maar de kandidaat-Nederlanders gaven mij aan dat zij vragen hebben moeten beantwoorden die verrassend en moeilijk waren. Een voorbeeld: Als verderop in de straat een baby wordt geboren, wat doe je dan?

A. Je koopt een kaartje en doet dat in de brievenbus.

B. Je koopt een bosje bloemen en gaat op bezoek.

C. Je doet niets.

Wat is dit nou weer voor vraag? Er is geen fout antwoord toch? Het hangt heel erg af wat jouw relatie is met de gelukkige ouders.

Ander voorbeeld: Hoe heet het balkje dat je op de band bij de kassa in de supermarkt legt? Hier heb ik niet eens een antwoord op. Ik weet het gewoonweg niet! En ik heb het sterke vermoeden dat ik niet de enige Nederlander ben.

Ik probeer hiernaar te kijken vanuit het perspectief van de vluchteling: die komt vaak uit een oorlogsgebied en heeft in zijn korte leven veel meer meegemaakt dan wij allemaal bij elkaar in onze aangeharkte buitenwijkjes. Wij kennen oorlog en geweld alleen van verre verhalen van onze oma's en opa's of uit beelden in kranten, op websites of computergames. Het is voor ons geen realiteit, wij zijn meer bezig met zegeltjes sparen voor het boodschappenpakket of met de hoogte van het eigen risico bij onze ziektekostenverzekering. De naam van het boodschappenbalkje hoeven we niet te kennen.

Voor een groot aantal vluchtelingen is oorlog en geweld een harde realiteit geweest. Met de trauma's daarvan nog voelbaar in je lijf en in nachtmerries kom je in Nederland en dan moet je antwoord geven op ronduit stompzinnige vragen waar geen goed antwoord op te geven is. Jouw naturalisatie hangt ervan af. Het is van levensbelang voor je en dan kruis je een vakje aan, je hoopt dat je goed hebt gegokt. En als je zakt... de angst dat je dan wordt teruggestuurd naar een oorlogsgebied?

Dat gaat verder dan knulligheid. Ik schaam mij oprecht voor dit deel van de naturalisatieprocedure. Wie verzint zulke vragen? Wie bepaalt wat goed is en wat fout? Waar haal je de autoriteit vandaan om dat te bepalen? Zijn dit vragen die Nederland definiëren? Wat doen we met al die Nederlanders die het goede antwoord ook niet weten?

Denkt iemand hiermee serieus vast te kunnen stellen of iemand is ingeburgerd of dat er IS-terroristen mee tussenuit kunnen worden gepikt?

Misschien is een suggestie dat we feedback vragen aan naturalisatie-kandidaten: nu je hier een tijdje bent, hoe kijk je tegen Nederland aan? Heb je nog tips voor ons? En dat we hen vragen naar wat hun plannen zijn: wat wil en kun je bijdragen aan onze maatschappij? Hoe kun je haar verrijken met jouw ervaringen? Zou dat niet veel meer opleveren?

Ik heb in ieder geval een tip namens de genaturaliseerde Nederlanders die ik afgelopen vrijdag sprak: schaf dat stompzinnige examen af. Stuur iedereen die betrokken is geweest bij het ontwikkelen van dat examen naar huis, zij zijn degenen die als een baksteen zijn gezakt.

Inburgeren is een proces en geen examen. Wie vanuit Friesland, Amsterdam of Kerkrade naar Eindhoven is verhuisd, weet dat het even duurt voordat je je Eindhovenaar of Brabander voelt, of misschien zul je je steeds een beetje buitenstaander blijven voelen? Maar dat betekent niet dat je ondertussen geen goed leven kunt leiden en niet bijdraagt aan de maatschappij.