Steeds wint economie van ecologie

De mensheid staat voor een dramatische keuze: redden wat er te redden valt of wachten op een wereldwijde catastrofe. In dat licht gezien is het gehakketak op het Binnenhof een bizarre vertoning. Onze planeet heeft geen boodschap aan politieke en economische overwegingen.

Nieuwe inzichten hebben ook de rechtse partijen ervan doordrongen dat aan een CO2-heffing niet meer te ontkomen valt. Zo'n heffing is immers eerlijker, effectiever en nodigt uit tot innovatie. Als gevolg van decennia lang neo-liberalisme heeft de zorgplicht van ondernemingen evenwel plaats gemaakt voor snelle winsten. Terwijl de burger keurig zijn belasting betaalt, bedenken fiscalisten van grote bedrijven sluiproutes om de cashflow zoveel mogelijk buiten het zicht van de fiscus te houden. Het mag dan ook geen verbazing wekken wanneer die bedrijven straks bij Rutte weer aankloppen voor milieusubsidies.

n onze westerse wereld betekent groei niet langer vooruitgang doch alleen maar meer. Uitbuiting van arbeid en natuur zijn de pijlers van onze economie. We moeten niet kijken maar kopen, aangespoord door kilo's reclamefolders, ontelbare reclameblokken en gepersonaliseerde advertenties op onze beeldschermen. Onze gedragingen op sociale media vormen een paradijs voor reclamemakers. Bedenksels als Valentijnsdag, black friday en blue monday moeten onze kooplust een extra boost geven. De verspilling van niet-hernieuwbare grondstoffen heeft groteske vormen aangenomen. Afgedankt spul komt voor het merendeel diffuus in het milieu terecht, waaronder een rampzalige hoeveelheid plastic. In alle uithoeken van de wereld blijven we evenwel containers vullen met goedkope producten, ook in landen waar arbeidsomstandigheden en milieu non-issues zijn. Het neo-kolonialisme floreert. En al dat gesleep over de wereldzeeën draagt ook weer bij aan de uitstoot van CO2.

Door het Klimaatakkoord zag de bevolking zich plotsklaps geconfronteerd met hoge kosten, hetgeen de regering deed besluiten even op de rem te trappen. Volgens onze premier kunnen de nodige aanpassingen over dertig jaar worden uitgesmeerd. Inmiddels worden onze akkers beplant met lelijke, dure en onderhoudsgevoelige windmolens en plaveien we onze daken met zonnepanelen. Veel landen zullen met hun voorraden olie en steenkool nog roet in het eten blijven gooien. Over dertig jaar is waterstof, met kernenergie uit water verkregen, waarschijnlijk de enige en universele brandstof.

We zijn verslaafd aan mobiliteit. Nieuwe wegen versplinteren het landschap en trekken verkeer aan. Steeds weer stellen onze bestuurders economie tegenover ecologie. Aan de natuur hangt geen prijskaartje, waardoor de economie steeds winnaar is en de afbraak wordt voortgezet.

'We moeten eens ophouden datgene op te offeren waarvan wij de waarde niet kennen en stoppen met overwaardering van hetgeen de moeite niet waard is', zei econoom Arnold Heertje ooit. We zullen minder, langzamer, gespreider en in kleinere auto's moeten gaan rijden. Verhoging van de maximum snelheid tot 130 km per uur op snelwegen is een verkeerd signaal van de overheid. De elektrische auto is voorlopig voorbehouden aan de happy few.

Dan is er nog het luchtverkeer, dat zich afspeelt in een ander universum, waar gezondheid en milieu er niet toe doen. Luchtvaartmaatschappijen willen hun klanten zelfs doen geloven dat ze het milieu van dienst zijn met een compensatiepremie van enkele euro's. Wat een onzin. Vliegtuigen maken veel lawaai, produceren veel CO2 en storten grote hoeveelheden troep over ons uit. De enige optie van de luchtvaart is groei. Aan milieuakkoorden heeft deze bedrijfstak geen boodschap.

Onze dorst naar aardolie is door historicus Philip Blom treffend verwoord: 'Hetgeen de zon in vierhonderd miljoen jaar aan energievoorraad heeft opgebouwd, wordt door de mens in tweehonderd jaar afgefakkeld.'

Schoolstakingen voor het klimaat vormen een nieuw fenomeen. Een grote groep geëngageerde jongeren vormt de voorhoede in een cultuuromslag waartoe de volwassen wereld nauwelijks bereid lijkt.

De mind set van onze bestuurders moet veranderen. Geen geprofileer maar ambitie. Volgens de Britse econoom Kate Raworth moeten we ons afvragen of ons economisch gedrag in dienst staat van groei en winst of dat het mens en planeet dient. De afspraken die door een groot aantal landen in Katowice zijn gemaakt, zullen dan ook wereldwijd door jongeren worden omarmd. Het gaat immers om hun toekomst. Youth for climate kan aan de slag.