Weduwe onderduiker bezoekt
schuilplek in Nuenen

Haar verhaal komt los in stukjes en beetjes. Mevrouw Van Cleef-Joachimsthal uit Amsterdam heeft zojuist de trappen beklommen naar de zolder van het vroegere domineeshuis in Nuenen, vandaag de dag Nune Ville geheten. Bij het kamertje waarop haar man Jaap in de tweede wereldoorlog zat ondergedoken, dist ze anekdotes op. Door een reeks toevalligheden werd dit jaar bekend dat hij in het statige en onlangs gerenoveerde pand een schuilplek had gevonden. Mevrouw Van Cleef is voor het eerst in haar leven hier. Haar zoon Alfred, dochter Betty en Nune Ville-bewoonster en eigenaresse Jacqueline Bekkers behoren tot haar toehoorders. ,,De dominee had een dochter, Guul. Papa moest haar vaak voorlezen, steeds hetzelfde verhaal uit het nieuwe testament, over Barnabas. Op het laatst kende hij het uit zijn hoofd. En hij zal misschien spelletjes gedaan hebben, denk ik.”

Guul was de dochter van dominee Engelbert Adriaan Johannes Plug, die Jaap van Cleef liet onderduiken van mei 1943 tot en met september 1944. Het zolderkamertje waarop hij sliep had geen raam. Het is nu sober ingericht met een bed, een kastje, een paar stoelen, spullen die dateren uit de oorlogsperiode. Alles om de sfeer intact te houden. De toegangsdeur tot de zolder is om die reden ook niet geschilderd. ,,We hebben alleen de boktor en de houtworm eruit gehaald”, vertelt Jacqueline Bekkers.

Huishoudster Jaantje Wüst
De zolder herbergt nog een kamer, mét raam. Hier sliep tijdens de oorlog de huishoudster van een geëvacueerde Haagse broer en zus, die ook onderdak vonden in huize Plug. Jaantje Wüst heette de huishoudster. ,,Ik denk dat papa veel op haar kamer heeft zitten lezen”, oppert mevrouw Van Cleef. ,,Op zijn eigen kamer heeft hij alleen maar geslapen, denk ik. Je kunt er amper ademen. Hij zal vast een bed gehad hebben, want als hij op de grond had moeten liggen, had hij dat wel verteld.”

Met Jaantje Wüst onderhield de familie Van Cleef na de oorlog een warme band. ,Ze was als een soort oma voor mij”, zegt Alfred van Cleef. Zijn joodse vader Jaap belandde in de oorlog in Nuenen na een razzia van de Duitsers in Amsterdam. Jaap van Cleef, in 1988 overleden, moest op de vlucht, en zat voordat hij in Nuenen kwam, een tijdje ondergedoken in Philipsdorp in Eindhoven, bij de familie Van Oers. Het destijds achtjarige jongetje Wil van Oers redde Van Cleef het leven door hem te waarschuwen dat ook daar Duitsers op een dag op zoek waren naar joodse onderduikers. Ook met de familie Van Oers onderhield de familie Van Cleef na de oorlog contact. ,,We zijn nog op hun 25-jarige bruiloft geweest. Er was een grote koffiemaaltijd. Dat kenden wij niet en we konden de Brabanders ook helemaal niet verstaan”, vertelt mevrouw Van Cleef. ,,,Achteraf hebben we daar erg om gelachen.”

Angstige ogenblikken
Zo heeft de oorlog tot de dag van vandaag zijn spoor getrokken door de geschiedenis van de familie Van Cleef. Betty van Cleef vraagt of ze even alleen kan zijn op de zolder waarop haar vader angstige ogenblikken moet hebben gekend. ,,Ik ben op een plek waarvan ik zeker weet dat hij er is geweest, en ik nu ook. Heel bijzonder.’

Na de oorlog pakte onderduiker Jaap van Cleef zijn leven op. Hij trad in Britse dienst als tolk Duits-Engels. Zo hielp hij bij het opsporen van Duitse oorlogsmisdadigers. Later werd hij vertegenwoordiger in damesmode en trouwde hij met Paula Joachimsthal. Zij zegt: ,,We hadden het bijna nooit over de oorlog. Iedereen moest verder met zijn leven.”

Na een ruim half uur op zolder vindt mevrouw Van Cleef het welletjes. ,,Nou, uuh, ik heb het hier gezien.” Ze neemt voorzichtig de trap. Een herseninfarct heeft haar coördinatie wat aangetast, maar niet het verstand en gevoel voor humor. ,,Als je een dalijk een bons hoort, ben ik al beneden.”

Zes nazaten
Beneden zijn inmiddels uit de Verenigde Staten zes nazaten van dominee Plug gearriveerd, op vakantie in Europa en voor de gelegenheid in Nuenen. Kleinkinderen van domineesdochter Guusje, die na de oorlog emigreerde. ,,Voor die Amerikanen is het wel leuk dat we ook met hun grootouders contact hebben gehouden. Dan kan ik ze nog wat vertellen.”

Wat ook gebeurde. In een uitgeschreven Engelstalige speech deed mevrouw Van Cleef het beknopte verhaal van haar man in het domineeshuis. De overtocht van ‘de Amerikanen’ was niet voor niks geweest.

Nune Ville is vanaf 1 juli op zaterdagmiddagen en op afspraak open voor publiek. Zie de website.