Truus Smulders-Beliën uit de Beerzen, de eerste vrouwelijke burgemeester van het land: hartelijk, ferm en standvastig

Aan de wand hangt een mooi portret. Truus Smulders-Beliën kijkt vriendelijk doch ferm en standvastig de kamer in. Precies zoals ze was. Als de toenmalig burgemeester van de Beerzen iets in haar hoofd had, pakte ze door. ,,Als in het dorp een boerenzoon werd opgeroepen voor militaire dienst en ons moeder vond dat ie niet gemist kon worden, dan ging ze hoogstpersoonlijk naar het ministerie Den Haag. Daar praatte ze net zo lang tot ze een vrijstelling had.”

Aan het woord is zoon Jan, die deze ochtend op uitnodiging van het ED een wandeling maakt door de kamer in het Oude Raadhuis die is ingericht als eerbetoon aan zijn moeder. Meubilair uit de voormalige Beerse raadszaal, de kroonluchter uit de burgemeesterskamer, ingelijste foto’s, oude boeken en documenten; heemkundekring Den Beerschen Aard heeft alles voor een aantal weken naar Oirschot gebracht.

Truus Smulders-Beliën en haar wonderlijke levenswandel staan dezer dagen weer even volop in de belangstelling. Aanleiding is de installatie van Judith Keijzers-Verschelling, de eerste vrouwelijke burgemeester van het moderne Oirschot. Het is toeval, maar als Jan dinsdagochtend het bezoek brengt aan het Oude Raadhuis, leidt Keijzers daar symbolisch haar eerste collegevergadering. Vanuit de stoel die destijds door Truus Smulders werd bezet. De ontmoeting tussen Keijzers en Smulders is hartelijk. De nieuwe burgemeester laat zich graag meevoeren door verhalen over toen.

Inmiddels zijn vrouwelijke burgemeesters geen bijzonderheid meer, zeventig jaar geleden schreef Truus Smulders historie. Toch was de aanleiding dramatisch. Burgemeester van het toen zelfstandige Oost-, West- en Middelbeers was haar man, Jan Smulders. Hij werd in de zomer van 1944 gearresteerd door de Duitse bezetter, omdat hij weigerde om personen aan te wijzen voor tewerkstelling. Op 20 april 1945 werd hij nabij kamp Flossenbürg gefusilleerd, 47 jaar oud.

De familie Smulders bekleedde in de Beerzen al sinds 1830 het burgemeestersambt. Zo ging dat in die tijd op het platteland; Jan was de vierde generatie van de dynastie. De volgende in lijn zou Sjef moeten worden, de oudste van de vier kinderen, zo hadden Jan en Truus bedacht. Eén probleem: toen Jan plots overleed, was Sjef nog maar elf. Dus solliciteerde Truus zelf maar, om die jaren te kunnen overbruggen.

Toenmalig Brabants commissaris van de koningin Smits van Oijen plaatste haar als tweede op de lijst, maar Truus Smulders was niet voor één gat te vangen. In een condoleancebrief aan de weduwe had minister Louis Beel de standaard zinsnede opgenomen dat ze ‘indien nodig een beroep op hem kon doen’. ,,En ons moeder was brutaal genoeg om daar gebruik van te maken”, blikt Jan terug. ,,De functies burgemeester en gemeentesecretaris werden destijds gecombineerd. Smits van Oijen vond dat ze geen verstand had van gemeente-administratie. Daar had ie gelijk in. Toch overrulede Beel het advies. Iemand anders werd gemeentesecretaris, ons moeder burgemeester.”

Dat bleef ze liefst twintig jaar, tot haar overlijden in 1966. ‘Ons mevrouw’ werd ze genoemd in de Beerzen, waar ze op handen werd gedragen. Ze was kordaat, maar hartelijk. ,,Ons moeder was een heel sociaal mens”, zegt zoon Jan. ,,Ze kende iedereen in het dorp persoonlijk, hield ook alles bij van wat er in de families gebeurde.”

Bekend is het verhaal dat ze bij haar 12,5 jarig jubileum in 1958 een cadeau kreeg van de bevolking: het tweede DAF’je dat ooit van de band rolde. ,,Mensen, da’s te erg”, zei ze. ,,Ik had een nieuwe fiets gevraagd, zo’n pastoorsfiets met een wijd stuur, waar ik goed tussen pas.”

Later werd besturen moeilijker voor haar. Jan: ,,Ze had jarenlang zelf de zaak bestierd, samen met een paar mensen, daar kon ze de baas wel over spelen. Maar de lokale politiek ontwikkelde zich, partijen werden sterker, er kwam meer tegenspraak. Dat vond ze lastig.”

Met haar overlijden eindigde ook de Smulders-burgemeestersdynastie. Want Sjef had geen belangstelling en zou niet solliciteren.

Jan Smulders woont zelf al jaren in Gouda, maar hij komt nog regelmatig in de Beerzen. Het dorp zit voor altijd in zijn hart. Het doet hem dan ook goed dat zijn moeder zo vaak is aangehaald in alle toespraken rond Keijzers’ beëdiging. ,,Echt, dat vind ik hartstikke mooi.”