Mening | Als ASML wil bouwen, waar is het dan wijs om dat te doen? Inspraak omwonenden in Veldhoven

Voor Teun Wartenbergh, de woordvoerder van ASML op beide informatiebijeenkomsten, ligt de zaak vrij simpel. In zijn woorden: ‘We moeten groeien en dus heeft ASML meer ruimte nodig’. Maar is het werkelijk zo simpel? Kun je eenvoudigweg wat aanliggende percelen opkopen waar tot op heden een landbouwbestemming op rust en die vervolgens volbouwen? Gewoon door er op voorhand vanuit te gaan dat de gemeente bereid zal zijn om de wijziging van het bestemmingsplan bij hamerslag goed te keuren? Dat was met name de teneur van de tweede informatieavond en laten we hopen dat de gemeenteraad zich niet voor dat karretje laat spannen.

Dat ASML wil groeien is haar goed recht, maar moeten groeien is duidelijk iets heel anders. Wie zegt te moeten groeien legt de consequenties van dat moeten volledig buiten zichzelf, terwijl degene die zegt te willen groeien zich rekenschap zal geven van de voor- en nadelen van zijn plannen en de haalbaarheid ervan. En daar lijkt in de presentatie van Teun Wartenbergh totaal geen sprake van. Of bedoelt hij misschien dat de aanwezigen bij de presentatie blij zouden moeten worden van de vage toezeggingen zoals bijvoorbeeld het aanplanten van groenblijvende bomen en struiken op een strookje van bij benadering 1 meter breed aan de noordkant van de nieuw op te trekken megalomane gebouwen? Hoe serieus is zo’n tegemoetkoming bedoeld?

Zeker als Wartenbergh even later aangeeft dat de aanvankelijke bedoeling om te moeten bouwen tot een hoogte van 30 meter dankzij de inbreng van de omwonenden teruggebracht wordt tot 20 meter, ofwel ‘maar’ tweeëneenhalf woonhuis op elkaar? De geloofwaardigheid hiervan is vergelijkbaar met iemand die zijn huis wil verkopen voor €300.000 euro en van een koper te horen krijgt dat dit wel wat veel is, waarop de verkoper aanbiedt dat de koper het dan wel voor €200.000 mag hebben. Hoe serieus wil ASML normaal denkende mensen eigenlijk nemen?

Twintig meter hoogte direct aansluitend aan de Kempenbaan over een lengte van zo’n 350 meter. Dat is waarover we praten en dat is wat ASML in zijn aanvraag naar de gemeente volgens Wartenbergh zal neerleggen. En natuurlijk zal van het totaal beschikbare perceel maar zo’n 80% bebouwd gaan worden en natuurlijk zal niet overal de hoogte van 20 meter gehaald gaan worden, maar het blijft over 350 meter een geweldig hoge muur waar veel buurtbewoners tegenaan moeten kijken. En er komen vast en zeker prachtige dakterrassen met veel groen, zodat de medewerkers een prachtig uitzicht hebben over de buurt die hun bazen letterlijk in de schaduw hebben gezet.

En zodra over dit soort kwesties tijdens de bijeenkomst wat lastige vragen worden gesteld, geeft de bouwbaas van ASML niet thuis. Of, in het beste geval, hult hij zich in vage, niet genotuleerde en dus niet vastgelegde toezeggingen waarmee de bijeenkomst, die bedoeld leek te zijn om participatie – dus medewerking – te krijgen, verwordt tot een slecht verkooppraatje van een plan dat gewoonweg op die plaats niet gerealiseerd moet worden!

Vooral niet omdat de bouwbaas tijdens de ‘participatie-bijeenkomst’ na enig doorvragen ronduit toegeeft dat de bouwhoogte van 20 meter wel eens niet voldoende kan zijn. Elke generatie machines wordt naar zijn zeggen weer groter dan de vorige en de vijftien meter hoogte van nu volstaat eigenlijk al niet meer.

En op de vraag ‘Wat dan?’ antwoordt Wartenbergh dat ASML dan opnieuw een aanvraag zal indienen om de vergunning uit te breiden van 20 naar 25 meter. En als de gemeente eenmaal de aanvraag voor 20 meter heeft goedgekeurd is er geen weg meer terug. Dan zal ze die extra vijf benodigde meters ook goedkeuren omdat afbreken geen optie meer is. Dus juist om te voorkomen dat we in een dergelijk strategisch spel terechtkomen, mag de goedkeuring voor die eerste aanvraag voor 20 meter niet gegeven worden. Want zoals de uitdrukking luidt: ‘Geef je ze een vinger, dan nemen ze je hele hand!’

Als Teun Wartenbergh de spreekbuis is voor het bouwbeleid van ASML, dan mag duidelijk zijn dat weinig van de aanwezigen zich serieus genomen voelt. Zodra de aanvraag tot wijziging van het bestemmingsplan door ASML is ingediend, wacht de gemeenteraad en het gemeentebestuur de schone taak om dit wel te doen

Het staat buiten kijf dat de hoogwaardige industrie van ASML op veel terreinen heel belangrijk voor Veldhoven is. Maar tegelijkertijd moet de (over-)last die zo’n groot bedrijf geeft eerlijk onder ogen worden gezien. Zo zijn er bijvoorbeeld genoeg jonge Veldhovenaren die een koophuis zoeken en bij elke poging uit de markt geprezen worden door de door ASML rijkelijk beloonde expats en evenzo drukt de noodzaak om voor al die nieuwe ASML’ers woonruimte te vinden onevenredig zwaar op de gemeente Veldhoven. Of wat te denken van de steeds verdergaande afhankelijkheid van allerlei toeleveringsbedrijven en diensten aan dit inmiddels gigantisch grote technologiebedrijf? Hoe afhankelijker, hoe ongezonder de regio; zie eerdere voorbeelden in deze regio. En wat te denken van de dagelijkse toestroom van personeel in steeds groeiende files naar de honderden meters lange parkeergarages van ASML en de noodzakelijke parkeerterreinen in de naaste omgeving van Veldhoven/Eindhoven. Werknemers worden van daaruit met een speciale shuttledienst naar de diverse ASML-gebouwen vervoerd.

En voeg daarbij dan de bouwplannen voor de 20 meter hoge gebouwen direct langs de Kempenbaan op slechts een postzegel grond. Zo’n plan gaat volledig voorbij aan de realiteitszin van elke normale Veldhovenaar. En als ASML wil bouwen, laat meerdere partijen dan in gezamenlijkheid nadenken waar het wijs is om dat te doen. Waar na de uitvoering van dit plan mogelijke verdere uitbreiding gerealiseerd kan worden. Want willen groeien heeft consequenties en die gaan verder dan het beleggen van een paar bijeenkomsten waar de moeilijke vragen uit de weg worden gegaan.

Jacques van der Pijl is buurtbewoner van ASML en was aanwezig op de inspraakbijeenkomst van 9 maart.