Mening | Handelen vastgoedontwikkelaars neigt naar corruptie; overheid ga woningmarkt coördineren, begeleiden en controleren

Marc Aarts en met hem duizenden woningzoekenden vechten tegen de overmacht van een systeem waarbij het verkrijgen van een kavel met woning tegen een eerlijke nieuwbouwwaarde niet meer mogelijk is (Katern Z 23-4). Het gebeurt in een overspannen woningmarkt, gecreëerd door vastgoedontwikkelaars die ermee wegkomen en doen en laten wat zij willen. Noem dat gerust corruptie. Door het ontbreken van wetgeving in de vastgoedmarkt worden zij niet beperkt in hun vrijheden, niet geremd in hun verkooppraktijken, noch wordt hen verboden opgelegd. Ze hebben alle vrijheid ten koste van burgers die een woning willen kopen of huren tegen een reële prijs.

Woningtekort is er altijd geweest en de woningmarkt trek je niet recht met de belofte dat je jaarlijks 100.000 woningen bouwt. Deze belofte kun je alleen waarmaken als je het bouwtraject coördineert, begeleidt, controleert en hierbij investeert als overheid onder zware eisen en sancties naar de medespelers. Niet alleen de vastgoedpartijen behoren een duidelijke stempel hierin te hebben, maar ook gemeenten. Misschien zijn die nog wel de belangrijkste factor in ’t geheel, terwijl  ze al jaren een ondergeschikte rol spelen.

Wat we nu zien is dat CRA Vastgoed bepaalt wie de bewoners worden. Diegene die ‘geluk’ heeft bij een inschrijving heeft de grootste zak met geld en is een koper die met z’n hele hebben en houden bloot moest. De projectontwikkelaar wil niet alleen weten bij wie hij het meeste geld kan halen, maar ook bij welke koper hij dit kan uitrichten met daarbij zelf een zo laag mogelijk risico te lopen. Dit is niet anders dan een verbloemen van corruptiepraktijken. Wie ’t meest betaalt krijgt de woning, waarbij de projectontwikkelaar geen risico wil lopen. 

Zelfs in de beleggingswereld kennen we het principe: hoe hoger de winstmarge hoe meer risico je moet dragen. Dit principe hebben ze keihard naast zich neergelegd en alleen voor eigen gewin en alles onder het toeziend oog van de diverse ministeries en de verenigingen van Projectontwikkelaars. Niet alleen financieel wordt de koper bij de neus genomen maar ook op privacy-zaken gebeurt juridisch geen lekkere handel. De koper laat zich tot op het bot uitkleden, gewoon omdat hij geen keus heeft door een marktspeler die alle touwtjes in handen heeft en omdat de overheid (landelijk en gemeentelijk) niets hebben of kunnen ondernemen om dit marktsysteem de kop in te drukken. Waarom de overheid zelf ook niets kan ondernemen heeft alles te maken omdat ze op de vastgoedmarkt alles aan de markt hebben overgelaten.

Als we over enkele jaren iets willen bereiken moet er duidelijke wetgeving komen die concurrentie met de projectontwikkelaars daar plaatsen waar ze horen en heeft de overheid de woningmarkt weer in eigen hand. Verkoop van grond niet meer via projectontwikkelaars, maar via gemeenten laten lopen. Daarmee wordt het niet meer mogelijk opdrijvende grondprijzen, waar Marc Aarts mee te maken had, via de makelaar en uiteindelijk de projectontwikkelaar te laten verlopen. Een andere optie is een wettelijk verkoopprijs vastleggen bij verkoop en geen woeker prijsstijgingen meer accepteren.

Omdat de koopmarkt overvraagd wordt en men de prijzen exponentieel laat stijgen gaan de huurwoningen vanzelf mee. Deze twee markten houden elkaar in evenwicht en het ontbreekt aan ‘betaalbare’ huurwoningen, daardoor blijft de vraagprijs op de koopmarkt schandalig hoog. Een laatste mogelijkheid is het bouwen van duurzame betaalbare huurwoningen die bij een overschot (die er nooit zal komen) de koopmarkt enigszins in bedwang kan houden. Het wordt tijd eens echt aan de knoppen te draaien.

Tom Peeters uit Eindhoven is bouwkostendeskundige bij het Rijksvastgoedbedrijf.