Mening | Laat in Kloostertuin Nuenen ontmoeting hoofdzaak blijven, ook bij bouw van tachtig woningen

Het centraal gelegen Park van Nuenen verbindt, verrast en verblijdt mensen met ontmoetingen in de cultuur van het goede ‘Brabantse leven’. Het park met zijn imposante bomen, muziekkiosk, waterpartij, gras en kunstwerken is van alle kanten toegankelijk. Het wordt begrensd door een bebouwing van karakteristieke woningen, vele horecagelegenheden en de Heilige Clemenskerk die met het Elisabethklooster en het monument voor de kloosterorden het religieuze verleden verbindt met het heden en de toekomst. Vincent van Gogh en de ‘driedimensionale aardappeleters’ voegen daar een ‘seculiere’ dimensie aan toe.

Ooit waren kerk en klooster onvervreemdbaar met elkaar verbonden, waarvan ook het Park getuigt. De kerk functioneert nog steeds vanuit zijn religieuze traditie. In het Klooster stonden vanaf de oprichting educatie en zorg centraal. In de jaren negentig mocht ik als architect met vele Nuenenaren het Klooster, als sociaal-cultureel centrum, voor afbraak behoeden.

Rust, groen, dorps en gezelligheid zijn de kernwaarden, opgenomen in de omgevingsvisie die de gemeenteraad op 30 september 2021 vaststelde. Achter de kerk ligt ‘voor eeuwig’ de begraafplaats, achter het Klooster de voormalige kloostertuinen. Het klooster, net als de kerk, als de verbindende schakels tussen het Park en de achterliggende ruimte. ‘Onze’ kloostertuin wordt fysiek en ruimtelijk geheel van het park gescheiden door het Klooster met zijn ommuurde buitenruimten. Een verbinding met het open park kan alleen via het Kloostergebouw dat een vernieuwing zal ondergaan.

De identiteit van een inspirerende en samenhangende invulling ligt opgesloten in de geest van het Klooster en zijn tuin (genius loci) en waarin de ontmoeting centraal staat.

Via het Klooster of de omliggende wegen wandel ik de nieuwe tuin in; een open structuur van rust en groen met verwijzingen naar het leven in en rond het Klooster. De tijdloze, heldere, ruimtelijke en functionele vertaling in stedenbouw en architectuur, in de maat en schaal van ons dorp, geeft mij een bijzonder gevoel van tijd en ruimte. Kloosterkarakteristieken in de vorm van hagen, muurtjes en colonnades verbinden openbare, semi-openbare en privé plekken met veel aandacht voor een ontmoeting. De huidige bomenstructuur met zijn laanbomen die de omliggende straten begeleiden, het Zr. Celinepad en de clusters bomen in het gebied blijken belangrijke dragers voor de nieuwe invulling.

Zoals een centrum kenmerkt biedt de Kloostertuin verschillende wooncategorieën. Daarin verdient de mogelijkheid van coöperatief bouwen alle aandacht. Een innovatief stedenbouwkundig concept huisvest een diversiteit aan bewoners, geclusterd in tijdloze duurzame nieuwe woontypologieën. De tuin verbindt ontmoetingsplekken voor de bewoners van de tuin, voor de omwonenden en iedereen die de ander wil ontmoeten, aangetrokken door de eigen identiteit van de woningen en de tuin. Deze wordt met professionele begeleiding (ik denk o.a. aan het IVN) mede door de bewoners onderhouden. 

Educatieve mogelijkheden worden verbonden aan het Klooster. De relatie van de tuin met het vernieuwde Klooster verdient daarin alle aandacht. Daarmee krijgt de plek een inspirerende invulling die het unieke centrum van Nuenen verrijkt. De rol van de gemeente als eigenaar van de kloostertuin is van cruciaal belang voor het proces, de inhoudelijke en de financiële ontwikkeling ervan.

Laat de Kloostertuin niet alleen verleden, heden en toekomst verbinden, maar bovenal mensen, groot en klein.

Jan van Dijk uit Nuenen is architect.