Mening | Wooncrisis, zorgcrisis, pensioencrisis, generatieconflict? Verhuisbereidheid hangt af van aanbod

Het leverde een hoop verontwaardigde reacties op bij KBO-Brabant, belangenvereniging van 120.000 senioren. Rode draad: overheden moeten eerst maar eens goed naar hun eigen kortzichtig beleid van de afgelopen jaren kijken. 

De beperkte doorstroming van ouderen kan hooguit een gevolg zijn van de werkelijke oorzaak van de wooncrisis: een chronisch tekort aan geschikte seniorenwoningen. Het wegbezuinigen van verzorgingshuizen en de lastenverzwaring met een verhuurderheffing voor woningcorporaties hebben geleid tot een wooninfarct waar jong en oud nu de dupe van zijn. Voor een meerderheid van de Nederlanders valt er weinig en voor bepaalde groepen helemaal niets meer te kiezen als het om wonen gaat. Volgens een recent rapport van ABN-AMRO voldoen nieuwbouwwoningen nauwelijks aan de behoefte van senioren. Zeker 50% van de voorgenomen nieuwbouw zou voor senioren moeten zijn om ook de oplopende zorgkosten te beperken.

Wonen en zorg is een belangrijk speerpunt voor KBO-Brabant, dat lokaal wordt uitgerold over de provincie. Zo’n uitrol begint in elke gemeente met bewustwording van senioren zelf; gemeentelijke overheid, woningcorporaties en zorgaanbieders proberen we van meet af aan te betrekken zodat er breed gedragen actieplannen komen. De initiatieven die in Noord-Brabant voortkomen uit deze decentrale aanpak met daarin een belangrijke rol voor ouderen zelf, stemmen optimistisch. Ook de groeiende bereidheid van gemeenten om bij de vormgeving van hun woon/zorg-beleid te vertrekken vanuit de wensen van senioren zelf is een hoopvolle ontwikkeling.

In dat perspectief acht KBO-Brabant het weinig zinvol en zelfs polariserend om een (of andere) groep als zondebok voor de wooncrisis aan te wijzen. Bovendien is het te simplistisch om te stellen dat ‘de ouderen’ maar moeten doorstromen naar een kleinere woning. Verhuizen is een emotioneel, financieel en fysiek belastende aangelegenheid. Afscheid nemen van de vertrouwde woonomgeving kan bovendien leiden tot verlies van een sociaal netwerk in de buurt, juist nu zo’n netwerk door toenemende beperkingen van de collectieve zorg steeds belangrijker wordt en thuis oud worden uitgangspunt van overheidsbeleid is geworden.

We zien de verhuisbereidheid onder oudere senioren toenemen als er een echt passend alternatief is: woningen die qua locatie, veiligheid, betaalbaarheid en voorzieningen opwegen tegen wat ze moeten achterlaten. Tegelijkertijd zien we dat jongere senioren al wel meer bezig zijn met hun toekomstige woonsituatie. De vele gemeenschappelijke wooninitiatieven, de toenemende vraag naar hofwoningen, het erfdelen, woningsplitsing, het zijn allemaal voorbeelden die hier en nu aan de orde zijn in Noord-Brabant en waar gemeenten veel meer prioriteit en medewerking aan zouden kunnen en moeten geven om de gewenste doorstroming op gang te brengen.

Feitelijk zou de wooncrisis opgelost kunnen worden met de inzet van slechts 1% van de oppervlakte van Nederland. Wanneer we daarbij slim inbreiden en regels verruimen voor burgers om hun eigen woning of erf te splitsen, dan is veel minder al voldoende. We roepen gemeenten op ruim baan te geven aan creativiteit en burgerinitiatieven. Zoals de voormalig rijksbouwmeester Floris Alkemade zegt: “Laten we de kracht van onze verbeelding spreken”. Er is genoeg onderzoek gedaan, er zijn genoeg rapporten geschreven en adviescommissies opgetuigd. We moeten nu in actie komen, snel en goed zoals het moet!

Leo Bisschops uit Best is voorzitter KBO-Brabant