Als je op bezoek gaat in het ziekenhuis hangen er wel kaartjes met ‘Van harte beterschap’. Die kaartjes kom je nooit tegen in een psychiatrisch ziekenhuis.

Als je een collega ontmoet van wie je weet dat hij of zij behoorlijk lichamelijk ziek is geweest, vraag je makkelijk hoe dat geweest is. Diezelfde vraag stel je niet of duidelijk minder makkelijk aan een bekende die psychisch in de knoop heeft gezeten.

Iedereen kent de EHBO cursus, de cursus Eerste hulp bij psychische problemen is amper bekend. Medische behandelingen zijn niet meer bewezen effectief dan behandelingen in de geestelijke gezondheidszorg. Toch denken de meeste mensen daar anders over.

Vier van de tien meest voorkomende ziekten in Nederland zijn psychisch van aard: angst- en stemmingsstoornissen, dementie en verslaving. Angst- en stemmingsstoornissen leiden tot het grootste verlies van gezonde levensjaren, gevolgd door hartziekten en diabetes. Suïcide is de belangrijkste doodsoorzaak voor jongeren onder de 30 jaar. Die jongeren zijn fysiek gezond.

Meer dan de helft van het ziekteverzuim in ons land wordt veroorzaakt door psychische problematiek. We geven in Nederland wel vier keer zoveel uit aan medische zorg dan aan geestelijke gezondheidszorg. We worden steeds ouder, maar niet gelukkiger. De corona-pandemie heeft ons nog eens extra laten ervaren dat mentaal welbevinden ontzettend belangrijk is.

We besteden terecht veel aandacht aan preventieprogramma’s zoals stoppen met roken, meer bewegen en gezonder eten, maar programma’s die gericht zijn op mentale gezondheid bestaan er amper. Terwijl er hierover wel veel wetenschappelijk bewezen kennis beschikbaar is. Het wordt tijd dat we met dezelfde maat gaan meten. Niet vanuit de wens om meer geld naar de geestelijke gezondheidszorg te laten gaan, maar wel om de samenleving te versterken zodat er minder zorg nodig is in de toekomst.

Twee jaar geleden hebben we daarom een landelijke Denktank Mentale Vooruitgang opgericht, bestaande uit vertegenwoordigers van een twintigtal zeer uiteenlopende organisaties. Met dat gedachtegoed hebben we zeer onlangs het boek ‘Mentale vooruitgang’ gepubliceerd. Daarin worden tientallen voorstellen gedaan om de mentale kracht van Nederland te vergroten. Bijvoorbeeld door de introductie van de Mentale-schijf-van-Vijf en de Mentale EHBO in het onderwijs en het bedrijfsleven. Of door de opzet van een nieuw fijnmazig ecosysteem voor mentale kracht.

Meer investeren in mentale gezondheid verdient zich snel terug. Het wordt tijd dat we er nu echt werk van gaan maken. Een nieuwe minister van Mentale Zaken zal er na deze kabinetsformatie waarschijnlijk nog niet komen. Maar een akkoord voor Mentale Vooruitgang moet toch mogelijk zijn voor een nieuw kabinet dat niet op de oude voet kan doorgaan. Mentale vooruitgang kan echt het verschil maken. Dus gewoon je gezond verstand gebruiken en doen!

Joep Verbugt is voorzitter raad van bestuur GGzE in Eindhoven en met Kees Kraaijeveld en Simone Halink mede-auteur van het boek Mentale vooruitgang.