Opinie | Ruimte voor Ruimte biedt mogelijkheden; wel degelijk stallen gesloopt voor woningen in het buitengebied

Om de mogelijkheden van de regeling duidelijk te maken, moeten we verder terug dan 1997, het jaar van de varkenspest dat in het artikel in zekere zin als kantelpunt wordt genoemd. Al ver hiervóór was het schier onmogelijk om in het buitengebied een nieuwe burgerwoning te bouwen, ook niet als er in het verleden ooit een had gestaan. Verder was het zo dat een burger die een bestaande woning in het buitengebied had in bouwkundig opzicht vrijwel niets mocht: de boel opknappen en een heel klein beetje uitbreiden, dat was het wel.

Er waren in het buitengebied geen mogelijkheden voor starters of ouderen hoewel het artikel dat wel suggereert. Men kan dan ook niet stellen dat de Ruimte voor Ruimte regeling tot beperkingen heeft geleid laat staan het Brabantse buitengebied ”op slot“ heeft gezet. De reden voor het strenge, terughoudende beleid ten aanzien van burgerwoningen was dat de overheid het buitengebied wilde reserveren voor met name agrarische functies, natuur en recreatie. Vooral de agrarische sector kreeg de ruimte en heeft zich sterk ontwikkeld.

De regeling Ruimte voor Ruimte hield kort samengevat in: het slopen van 1000m² aan stallen en het uit de markt halen van de hiermee samenhangende productierechten levert een verhandelbare bouwtitel voor één woning op. En als extraatje mag zo’n woning wat groter zijn dan de 750m³ inhoud die inmiddels in het buitengebied gebruikelijk is. Zo’n bouwtitel is geld waard en dit kan een stimulans zijn voor een ondernemer om in te krimpen of om helemaal te stoppen.

Degene die op basis van zo’n bouwtitel wil bouwen, moet aantonen dat er op een bepaalde locatie daadwerkelijk op zijn kosten 1000m² is gesloopt. Of hij kan bij de Ontwikkelingsmaatschappij Ruimte voor Ruimte een certificaat kopen dat recht geeft op een bouwtitel. Mijn ervaring als juridisch adviseur is dat gemeenten en provincie hier strikt op controleren. Ik verbaas me dan ook zeer over de wel heel algemeen geformuleerde stelling in het artikel dat er “geen enkele stal is afgebroken” voor de Ruimte voor Ruimte woningen die de komende jaren nog worden gebouwd. Dat zou wel een heel vreemde ontwikkeling worden.

Verder kan zo’n bouwtitel beslist niet overal in het buitengebied geëffectueerd worden en het is ook niet zo dat je toestemming krijgt “….om in het buitengebied te bouwen, zolang je maar betaalt”, zoals advocaat Hörchner in het artikel wordt geciteerd. Zo’n uitspraak bekt oppervlakkig beschouwd misschien goed maar daar blijft het bij.

Dit zijn inderdaad locaties waar voorheen geen woningbouw mogelijk was. Er is dus sprake van verruiming en niet van op slot zetten, zoals het artikel meldt. Maar starters en ouderen met minder financiële middelen spinnen er geen garen bij.

Mogelijk zijn er gemeenten die te ver zijn gegaan met het aanwijzen van zoeklocaties. Je ziet nu inderdaad hier en daar Ruimte voor Ruimte-woningen gebouwd worden op locaties die weinig kenmerken hebben van een dorpsrand of bebouwingsconcentratie. Maar als wethouders zich nu hierom achter de oren krabben, hebben zij of hun voorgangers niet goed opgelet.

Ad van der Aa uit Sint-Oedenrode was jurist bij de provincie Brabant en adviseur ruimtelijke ordening.