Winy Maas, stedenbouwkundig supervisor in Eindhoven, ligt op ramkoers. Zijn jongste visioen pronkte deze week op de voorpagina van het ED. Bovenop het Heuvelkwartier moeten een Muziekberg, een popzaal en skybar verrijzen, samen verpakt in een glazen stolp, omgeven door een stadspark op hoogte. Het gemeentebestuur is verguld.

Eerder werd Maas ook al op een voetstuk geplaatst (ED 8 mei). Een wereldvermaarde architect met een indrukwekkend oeuvre. Zijn genialiteit zou op Brabant afstralen. Brainport- en provinciebestuurders lijken de man als een verlosser binnen te halen. Volgens Maas moeten de Brabantse steden veel meer verdichten en tegelijk moeten we ‘elk oppervlak’ en ‘alle gebouwen’ door planten laten overwoekeren. Woontorens zijn hard nodig, ‘anders gaat het prachtige Brabantse landschap naar de kloten’.

Al eerder liet Maas in deze krant (22 april 2018) zijn fantasie de vrije loop. De Catharinakerk bovenop een woontoren en een tweede Evoluon in de Binnenstad. Het moet groter, groener, intenser, bruisender en spectaculairder. ‘Eindhoven moet gaan voor de wauw-factor’.

Wat bezielt de man? Tijd om enkele kanttekeningen bij zijn ambities te plaatsen. Maas is zijn hele leven al gefascineerd door stedelijke dichtheid, de zelfvoorzienende stad en het creëren van ruimte op ijle stadshoogten. Zijn reflecties op stedenbouw hebben twee vaste bestanddelen: ten eerste, groots denken. Liefst de hoogte in, met flinke volumes en spectaculaire vormen. Ten tweede, het creëren van groene bovensteden met beboste daklandschappen.

In de publicaties van MVRDV, het bureau van Maas, passeren doldwaze ideeën de revue: wolken creëren rondom groene torens, zwevende fruitkassen, varkensflats van 600 meter hoog en drijvende woonsteden op het IJsselmeer. Maas werpt zich op als Planeetmanager en kijkt vrolijk God op de vingers. De Sahara kan ‘terug veroverd’ worden, de biodiversiteit hersteld. We moeten de hele planeet herontwerpen, zegt hij zonder een spoor van scepsis.

De vraag is wat die dromen te maken hebben met duurzaamheid en rentmeesterschap. Het kapitalistisch systeem mag immers gewoon blijven voortrazen en bulldozeren, terwijl verdere bevolkingsgroei kennelijk geen probleem is. De MVRDV-iconen weerspiegelen de trend dat grote steden in een mondiale statuswedloop gewikkeld zijn. Ze moeten in de vraag naar prestige, faam en trots voorzien.

Merkwaardig genoeg meent Maas dat hoge woontorens bijdragen aan een groenere stad. Verticale bebossing is namelijk een kwetsbare (en dure) aangelegenheid, alleen al omdat die bomen zichzelf niet in leven kunnen houden. Bovendien, hoe meer wolkenkrabbers bijeen gepropt worden – in het Eindhovense centrum denkt Maas aan 70 torens – des te minder groen op straat en plein resteert.

Toegegeven, sommige MVRDV gebouwen zijn best aardig. Er zijn echter ook mislukte creaties, zoals de VPRO-villa in Hilversum waar medewerkers dagelijks de chaos van een bureaulandschap moeten trotseren. De Effenaar in Eindhoven is een treurige donkere doos geworden, met een onooglijke en dysfunctionele grote zaal. Of neem de Markthal in Rotterdam. Sommige critici noemen dat icoon een ‘historische clusterfuck van nep-authenticiteit’, verpakt als een spirituele ervaring. Tegelijk een kakkineus project dat kansarmen uit de Rotterdamse binnenstad verdrijft. De aanvankelijk jubel heeft dan ook plaatsgemaakt voor gêne: de hal is een ‘kathedraal voor hipsters’ geworden waar je vier euro voor een pond tomaten moet betalen.

In Eindhoven gelooft het stadsbestuur nog altijd in Winy Wonderland. De verdichtingsvisie koketteert met beboste daken en XXL-torens. Curieus, je zou van het college van B&W een volwassen visie mogen verwachten. Het verlangen naar prestige en een imposante skyline zit kennelijk iedere realiteitszin in de weg. Onder gewone Eindhovenaren bestaat gelukkig weinig draagvlak voor pathetische bouwplannen, zoals de reacties op de opgetilde Cathrien hebben laten zien. Eerst de Effenaar verprutsen en nu een nieuwe poptempel op een ‘Muziekberg’ plakken, je moet maar durven. Inderdaad, het ego van Maas is vele malen te groot voor onze stad.

Bas van Stokkom is socioloog en verbonden aan de Stichting Beter Eindhoven