Politiek is geen macht en tegenmacht; een regeerakkoord is als een kunstwerk

Tot aan de formatie zouden Kamerleden alvast een cursus moeten volgen aan de Atheense school, de bakermat van de democratie, om zich de volgende basisbekwaamheden eigen te maken.

Bij kunst denken we vaak aan ‘verbeelding’ of aan een afbeelding van iets of iemand. Plato, leerling van Socrates en een van de meest invloedrijke filosofen van de Atheense school (ca. 427 tot 347 v. Chr.), had moeite met ‘nabootsing van iets of iemand’. Omdat de nabootsing per definitie afwijkt van het origineel, van de realiteit, de waarheid. 

Anno 2021 toont de politieke praktijk het gelijk van Plato aan. Je zou een regeerakkoord met recht kunnen beschouwen als een ‘kunstwerk’, en wel van politieke partijen die samen een coalitie willen vormen. Dit kunstwerk, regeerakkoord, bevat weliswaar een bepaalde inhoud en vorm maar deze verkrijgen pas door ‘de activiteit van het samen lezen en bespreken’ hun vertrouwen.

Het is dus niet een minister-president die als leider van het kabinet het vertrouwen moet zien terug te winnen, maar onze volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer die voortdurend met elkaar in gesprek moeten zijn over de ‘nabootsing’ van, in dit geval, integriteit.

Integriteit is de medaille van de dualiteit, een medaille met 2 kanten: vertrouwen en geloofwaardigheid. Vertrouwen wordt verkregen door de kwaliteit van de boodschap achter het regeerakkoord; over wat je als coalitie wil bereiken met wat je doet en gaat doen. Geloofwaardigheid wordt vervolgens verdiend door daadwekelijk te (gaan) doen wat je zegt, oftewel: ‘practice what you preache’.

Er moet daarnaast een voortdurend gesprek plaatsvinden tussen de boodschappers, de volksvertegenwoordiging, en de ontvangers (de kiezers annex belastingbetalers) om het vertrouwen collectief te maken. Via een transparante uitvoering door het kabinet zal haar geloofwaardigheid groeien. Daarvoor hoeft niet per se sprake te zijn van feitelijke correctheid van dit handelen. Fouten maken mag en daar hoeft men niet direct op afgerekend te worden. Volgens Aristoteles, de leerling van Plato, is geloofwaardigheid van meer belang.

Samengevat: Elke ontmoeting, verbinding en samenwerking binnen een samenleving is uiteindelijk op deze bekwaamheid (Democratie als Kunst beoefend) aangewezen, want zonder deze zijn sympathie, begrip en intersubjectiviteit niet mogelijk. En kan collectief vertrouwen niet bestaan. Laat staan een vruchtbare samenleving (Cultuur en Economie).

De geschiedenis herhaalt zich niet, maar gebeurtenissen in het heden laten zich er wel mee rijmen, want tijden veranderen, maar mensen niet. Socrates moest sterven door de gifbeker. Pieter Omtzigt werd ‘gesensibiliseerd’ en werd ziek. Beiden beoefenden de kunst van democratie. Laten we hopen dat ‘goed voor(ver)beeld’ doet volgen.

Door alle tijden heen zijn ‘machthebbers’ bang geweest voor kunst(-beoefenaars). Met dit gegeven zou het bezuinigen op de Kunst & Cultuursector opnieuw bezien en besproken moeten worden. In belang van de democratie.

Frans Dijstelbloem was Adviseur Kunstbeoefening Gezonde en Slimme Stede Bouw in Eindhoven