Woningmarkt is zwaarlijvig en staat op broze benen, maar ouderen zijn niet schuldig aan de wooncrisis

Het woondebat wordt iedere keer gekaapt door simpele stellingen en oplossingen. Gemeenten beweren nu in een enquête van de NOS dat de ouderen de eengezinswoningen bezet houden en de doorstroming beletten. De ouderenbond ANBO reageert direct door te stellen dat de gemeenten geen visie hebben op het gebied van ouderenhuisvesting en we nog maar aan het begin staan van de grijze tsunami. Laten we even de ui afpellen van wat er nu werkelijk aan de hand is op het gebied van ouderenhuisvesting en wat de crisis nu werkelijk is.

Eén van de grote stelselwijzigingen in de afgelopen jaren betreft de scheiding van zorg en wonen. In de praktijk betekent het dat ouderen zo lang mogelijk thuis moeten blijven wonen en zorgpakketten thuis krijgen om dit mogelijk te maken. Dit heeft de Nederlandse overheid gedaan om de kosten van de zorg in de hand te houden.

Dat beleid werpt blijkbaar zijn vruchten af. Is dit blijven wonen van de ouderen dan een probleem? Ik denk persoonlijk niet dat dit dé aanleiding is voor de wooncrisis. In historisch perspectief hebben we niet eens zo’n groot tekort aan woningen, dat hebben we alleen direct na de oorlog meegemaakt. Toen was inwonen bij een hospita bijvoorbeeld nog héél gewoon. Nog geen tien jaar geleden dachten hele volksstammen dat we uitgebouwd waren in Nederland. Het was een tijd (2010-2015) dat de woningprijzen kelderden, huishoudens ‘onder water stonden’ en je je huis amper of niet verkocht kreeg. Fundamenteel vraag en aanbod is echt niet zo veel veranderd in die korte tijd.

Dé crisis ligt meer in de enorme prijsstijgingen. In november meer dan 20% prijsstijging op jaarbasis; een absoluut record. Met deze cijfers kun je, in historisch perspectief, spreken van speculatie. Iedereen ervaart dusdanige schaarste en maakt elkaar zo gek dat ze over elkaar heen struikelen in het overbieden op een woning. Blijkbaar vinden we nù het huis dat hoge bedrag waard en worden we ondersteund door de banken die het financieren. Waarbij de grote broer ECB in Frankfurt de rente historisch laag houdt en geld zo bijna gratis maakt.

Het gevolg is dat de basis van de woningmarkt niet meer bereikbaar is voor mensen die puur op inkomen financieren en boven de sociale huurgrens zitten. Het adagium van bouwen, bouwen, bouwen gaat voor wat betreft het dempen van de prijzen niet helpen. Als we de bouwcapaciteit verhogen van 75.000 naar 100.000 woningen per jaar dan stijgt de woningvoorraad met 0,3%. Dat is een druppel op de gloeiende plaat. De woningmarkt is dus zwaarlijvig geworden en staat op broze benen. En blijkbaar vergeten we snel. Sinds de Tulpenmanie zo’n 400 jaar geleden blijven we heen en weer geslingerd worden tussen jubelwinsten en crisissen; de aard van een handelsvolk?

Dan nog even terug op de opmerking van ANBO dat de gemeenten geen visie heeft. Vanuit de wensen van de ouderen geef ik hen wel gelijk. Ouderen willen het liefst in de buurt blijven wonen; in de nabijheid van hun sociale netwerken en voorzieningen. Dus zou de conclusie zijn veel meer acupunctuur in de woonwijken dan grootschalige ingrepen in de stedelijke centra. Binnenstedelijk ontwikkelen vergt echter veel capaciteit en geduld. Kijk maar eens naar Strijp S. In 2001 door Philips verkocht en nu komt de locatie pas echt op stoom. Over één appartementengebouw van 20 woningen in pak hem beet Vaartbroek Woensel is net zoveel discussie als een woontoren met 200 woningen in het Centrum. Dus als je naar effectiviteit kijkt dan snap je bepaalde keuzes ook wel. Wat écht zou helpen is als we de procestijd kunnen terugdringen zodat we snel aan het werk kunnen. Voor oud en jong, in woonwijken en stedelijke centra.