Onbekommerde seks eindigde door aids
Dit zijn wijGezonde mannen veranderden plots in uitgemergelde, doodzieke patiënten. Het is begin jaren ’80 en er trekt een ramp over de wereld die aids heet. Een onbekende ziekte die voor miljoenen fataal blijkt.
Bij een hotelreceptie in Parijs kijkt Wolfgang Schreiber in een paar hazelnootbruine ogen. ,,Het was gelijk boem,” zal hij ruim dertig jaar later zeggen. De jongen, Abdelnacer, drukt hem een geldbriefje in handen. Hij heeft opgevangen dat Wolfgang de kamer eigenlijk niet kan betalen. Ze brengen de nacht samen door en daarna nog één.
De twee zijn dolverliefd en gaan in 1985 samenwonen in Amsterdam, een tijd waarin de homo-emancipatie hoogtij viert. Alles is spannend. Seks met andere mannen, darkrooms, sekssauna’s, trio’s. Op de achtergrond loert maar één gevaar. Een nieuwe ziekte: aids.
Vier jaar eerder weet nog geen mens wat het is. In Amerika duiken in dat jaar de eerste patiënten op. Jonge homoseksuele mannen die onder de afschrikwekkende rode vlekken zitten, moeilijk ademen, braken, trillen en steeds zwakker worden. De ziekte grijpt ook in Europa om zich heen. Media schrijven over ‘homokanker’. Sommigen zien het als straf van God voor immoreel gedrag.
Als je twee keer je partner verliest, ben je voorzichtiger
Bloedtest
Artsen in het Amsterdamse AMC weten zich geen raad. Er is geen behandeling, laat staan een genezing. Jaap Goudsmit werkt daar in 1982, als medisch microbioloog in opleiding: ,,We dachten dat de patiënten een afweerstoornis hadden, of te veel partydrugs gebruikten. Misschien waren ze wel auto-immuun tegen sperma? De raarste theorieën kwamen voorbij.”
Maar al vrij snel erna blijkt: niet alleen homo’s krijgen het, ook hemofiliepatiënten (bloedziekte) en spuitende drugsgebruikers. Het gaat dus om een gevaarlijk virus dat zich via het bloed verspreidt. ,,’We’ hadden opeens aids. Er was veel misinformatie, onbekendheid, paniek. Kun je het krijgen als je uit iemands kopje drinkt, of iemands hand schudt? Ik ben opgegroeid in de jaren ’70, de wilde losbandige jaren. Als het over seks ging, maakte je je alleen druk over zwanger worden. Maar onbekommerde seks was er plots niet meer bij,” blikt Louise van Deth, directeur van het Aidsfonds, terug.
Het zal tot 1985 duren voor er een bloedtest komt, die kan aantonen wie de dragers van aids zijn. In de tussentijd zit de bloedbank met een probleem. Er is besmet transfusiebloed in omloop. De discussie laait op. Moeten homo’s worden geweerd als donor? Roel Coutinho, hoofd infectieziekten van de GGD Amsterdam: ,,Dat voorstel stuitte op heel veel weerstand. Het was discriminatie, zeiden homo-organisaties. Bloeddonoren zouden zich hooguit vrijwillig kunnen terugtrekken. Dat is gebeurd.” Het is ook het begin van een gerichte campagne over veilig vrijen.
Condooms
Goudsmit staat indertijd wel eens met zijn oren te klapperen in de spreekkamer: ,,Je kon je als eenvoudige arts niet voorstellen hoe vaak sommige mannen seks hadden per week, honderden keren. Ze gebruikten anesthetica om de pijn te verdoven. Maar door de wondjes die ontstonden, nam het risico op besmetting toe.”
Ook Wolfgang staat op het gebruik van condooms wanneer er andere bedpartners in het spel zijn, maar zijn vriend Abdelnacer luistert niet. ,,Toen ik onze vrienden vroeg om hierover te praten met hem, was ik de jaloerse partner en werd ik uitgelachen.”
De GGD Amsterdam start samen met het AMC en Sanquin een grote studie onder homoseksuele mannen, waarbij het seksueel gedrag in kaart wordt gebracht en elke drie maanden bloed wordt afgenomen. De verspreiding van het virus, blijkt midden jaren ’80, veel groter dan verwacht: 30 procent van de deelnemende homoseksuele mannen draagt het virus. Ook onder de drugsgebruikers die deelnemen aan eenzelfde studie blijkt eenderde geïnfecteerd.
Ontkenning
Viroloog Goudsmit reist verschillende keren naar Parijs waar wetenschappers zich het hoofd breken over de onverslaanbare vijand. Hij neemt het virus zelfs mee naar Nederland om het beter te bestuderen. In 1986 heeft Goudsmit zijn medische doorbraak. Hij ontdekt hoe meer virus er in het bloed zit, hoe sneller je aids krijgt. ,,Dat hangt van genetica af, maar ook van de hoeveelheid virus die je binnenkrijgt. Als je cellen gevoelig waren, groeide het virus als de bliksem. Als je weinig virus had, kon je nog jaren leven.” Goudsmit gaat op zoek naar een geneesmiddel. In 1990 publiceert hij samen met toponderzoeker en chemicus Henk Buck een vinding die aids de wereld uit gaat helpen, maar het wordt – wat hij nu noemt – de grootste blunder in zijn carrière. Er is een fout gemaakt in het onderzoek. Aids blijft vooralsnog slachtoffers maken.
1990 is ook het jaar dat Wolfgang hoort dat hij hiv heeft. Hij is geïnfecteerd door zijn vriend die twee jaar eerder positief werd getest. ,,Er zijn nog steeds mensen die zeggen ‘dat heb je toch echt aan jezelf te danken’. Dat vind ik zó moralistisch. We hielden van elkaar en dan wil je samen zijn. Ik ben ook nooit boos geweest op Abdelnacer.” Zijn grote liefde wordt datzelfde jaar ziek. Het begint met een gezwel in zijn lies, maar al snel wordt hun grootste angst waarheid. Het is aids. Een week voor zijn dood reizen ze samen naar Algerije, het thuisland van Abdelnacer. De jongen ziet geel en kan amper op zijn benen staan. ,,Als doodsoorzaak werd geelzucht opgeschreven. Ik mocht het niet over kanker hebben, laat staan over aids. In Algerije had je geen homo’s én geen aids, zei men daar. Die ontkenning is vandaag de dag nog steeds een probleem,” zegt Wolfgang.
Aidsdode
Ook supersterren sterven. De Amerikaanse acteur Rock Hudson is de eerste bekende aidsdode in 1985. Later rouwt de wereld ook om de graffiti-artiest Keith Haring (1990) en Queen-zanger Freddy Mercury (1991).
Wolfgang heeft genoeg aan zijn eigen verdriet. Zijn weerstand brokkelt af. Wanneer hij in 1995 in de spiegel kijkt en roodpaarse vlekken op zijn rechterarm ontdekt, schrikt hij. ,,Ik had in de kroeg een affiche zien hangen van een hele mooie, naakte jongen die onder de huidkanker zat. In zijn gezicht, op zijn buik, overal. Nu ga ik ook dood, dacht ik.” Maar voor Wolfgang komen de hiv-remmers net op tijd. In 1996 komt er een combinatietherapie, dat neerkomt op twintig pillen per dag. De Amsterdammer blijft aan het werk. ,,Ik wilde mijn leven niet laten regeren door de ziekte.”
Zijn nieuwe partner leert hij ironisch genoeg kennen op een internationale aidsconferentie in Amsterdam. Daar ontmoet hij de Amerikaanse aids-activist Reggie Williams. Maar ook hij overlijdt, na zeven jaar samenzijn. Aids heeft Wolfgang opnieuw de liefde afgenomen.
Onderzoek
Nederland telt rond het millennium al meer dan drieduizend aidsdoden. In het Amsterdamse uitgaansleven ontstaat een nieuwe vorm van daten: sero-sorteren. Homo’s met hiv zoeken elkaar op om vrij seks te kunnen hebben. ,,Maar ik kan je vertellen: als je twee keer je partner verliest, ben je voorzichtiger,” vertelt Wolfgang. Hij heeft vandaag zijn halfjaarlijkse medische check. De hiv-remmers – nog maar twee pillen per dag - zijn inmiddels zo goed dat het virus niet meer detecteerbaar is in zijn bloed.
Al is die kennis nog niet tot iedereen doorgedrongen, verzucht hij. Op zijn werk verschiet een stagiaire van kleur wanneer hij zich aan een A4’tje snijdt. ,,Het virus is niet eens meer overdraagbaar door de geboekte medische vooruitgang. Wist dat meisje veel.”
Wolfgang neemt al jaren deel aan een AMC-onderzoek, dat aantoonde dat hiv-geïnfecteerden eerder ouderdomskwalen ontwikkelen. Zelf heeft hij artrose in de heupen, maar – hij klopt op tafel – ‘ik voel me gezond’.
Thuis ligt er een t-shirt in de kast met daarop de tekst ‘still here’. Ja, hij is er nog. ,,Ik heb altijd gezegd: aids krijgt mij niet klein.”
Dit verhaal is onderdeel van onze generatieserie Dit zijn wij. Hieronder kun je bladeren door de verhalen die al verschenen zijn. Een feest der herkenning!
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Patatgeneratie
Op wereldreis naar Zeeuws-Vlaanderen
Dierbare vakantieherinnering van: Vincent Brongers (52 jaar) -
Koken & Eten
Hygiëne in de keuken: maak ook je kruidenpotjes af en toe goed schoon
Veel gevallen van voedselvergiftiging ontstaan thuis, aldus het RIVM. De meeste bacteriën in de keuken denk je waarschijnlijk te vinden in de keukenhanddoek, vuilnisbak of snijplank, maar uit een nieuwe studie blijkt dat kruidenpotjes nog grotere bacteriemagneten zijn. -
Patatgeneratie
Henny Huisman: Als ik ziek was, ging de show niet door. Punt
Met programma’s als de Soundmixshow was hij het kijkcijferkanon van de jaren 80. Henny Huisman (66) maakte televisie in een tijd waarin geld geen rol speelde. ,,Als iemand zei dat hij alleen kon ademhalen in Davos, vlogen we daarheen voor een filmpje van 3 minuten." -
OPINIE
Stempel dyslexie is helaas nodig om hulp te krijgen
OPINIE - Dit artikel komt van de hand van Vieve van Dijck. Vieve is een vwo-leerling uit Eindhoven en kreeg de diagnose dyslexie. Toch plaatst zij kanttekeningen bij die diagnose. -
Hoe de waardevolle gasbel veranderde in The Dutch Disease
Met de gasbel van Slochteren kreeg Nederland een ongeëvenaarde schat in de schoot geworpen, eind jaren ’50. Daardoor zat een hele generatie er warmpjes bij. Anno 2017 resteert de kater. Het geld is op en de Groningers zijn boos.
-
Bestel met korting!
Negen redenen om het generatieboek Dit zijn wij te lezen
De generatieserie Dit zijn wij is ten einde. Speciaal voor diegenen die genoten hebben van de verhalen is er een boek samengesteld, plus extra niet verschenen materiaal. -
-
-
interview
Paniek om een dringend mailtje van de baas: waarom ons brein soms worstelt met werk
Kenniswerk is zwaar voor onze mentale gezondheid, ziet Christianne Vink, psycholoog en auteur van Het grote hoe ik werk boek. Ze ontmoet in haar praktijk werkenden die worstelen met vermoeidheid en stress, en zich tegelijkertijd moeilijk kunnen concentreren. Wat kun je daaraan doen? -
Dit zijn de goedkoopste auto's voor private lease
Met private lease kun je voor een vast bedrag in een gloednieuwe auto rijden. Nagenoeg alles is inbegrepen: of het nu wegenbelasting, de verzekering, onderhoud of pechhulp is, je hoeft er niet over na te denken. Dit zijn de goedkoopste modellen.