1028 kinderen in crisisnoodopvang asielzoekers, onbekend of zij onderwijs en zorg krijgen

Dat zei staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) in een Kamerdebat over asiel. Volgens hem is zo'n hoog aantal niet te voorkomen, omdat gemeenten vaak als voorwaarde geven dat ze geen mannen willen opvangen in tijdelijke noodvoorzieningen. ,,Dat betekent automatisch dat daar vrouwen en kinderen zitten, die na drie maanden weer moeten verhuizen naar een andere locatie. Wat we nodig hebben, zijn structurele plekken. Dan kunnen we kinderen de rust geven die ze verdienen.”

Werkgroep Kind in AZC, een samenwerkingscollectief van vijf hulporganisaties, luidde woensdag nog de noodklok, omdat volgens hen onduidelijk is hoeveel kinderen in de crisisnoodopvang wonen. Door ‘achterstallige registraties’ zou de overheid daar geen zicht op hebben, stelde Ties Huis in ’t Veld van de werkgroep. ,,Deze kinderen zijn kwetsbaar en het is niet duidelijk of de kinderen toegang hebben tot gezondheidszorg of onderwijs.”

Het aantal blijkt dus wel bekend. GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger wilde daarop weten of zij ook allemaal naar school gaan en zorg krijgen. ,,Staat ze wel op de radar?” Op die vraag moest Van der Burg het antwoord schuldig blijven. Pas in mei komt hij daar schriftelijk op terug.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:

Om het ‘gesleep’ met asielzoekers in de toekomst te voorkomen, moet er volgens het kabinet een spreidingswet komen. Die moet ervoor zorgen dat mensen die in ons land asiel aanvragen, eerlijk worden verdeeld over het land in asielzoekerscentra (azc's) die langdurig openblijven. Het wetsvoorstel – het resultaat van een maandenlange onderhandeling in de coalitie – werd dinsdag naar de Kamer gestuurd.

In theorie is er een Kamermeerderheid vóór een eerlijke spreiding van asielzoekers, omdat een aantal gemeenten al jarenlang weigert asielzoekers op te vangen. Maar op déze wet is in de Kamer veel kritiek, vooral omdat kabinetsadviseur Raad van State, gemeenten, provincies, opvangorganisatie COA en Vluchtelingenwerk ook felle kritiek hebben op de manier waarop de spreiding in de wet geregeld gaat worden.

Het kabinet heeft gekozen voor een systeem waarbij gemeenten samen met provincies eerst vrijwillig opvangplekken kunnen aanbieden. Kunnen ze minimaal 100 bedden méér regelen dan van hen wordt verwacht, dan krijgen gemeenten een bonus van 2500 euro per extra bed. Als na vier maanden alle benodigde opvangplekken nog niet bij elkaar gesprokkeld zijn, dan gaat de provincie er naar kijken. Komt die er niet uit, dan kan de staatssecretaris gemeenten dwingen tot opvang. Dat is te complex en mogelijk onuitvoerbaar, stelden PvdA, GroenLinks en Volt.

,,De wet moet zorgen voor solidariteit onder gemeenten, maar door de bonus zorgt het voor competitie", stelde Volt-fractieleider Laurens Dassen. Ook is hij bang dat de bonus leidt tot meer grote azc’s, terwijl een Kamermeerderheid juist meer kleinschalige locaties wil. Kleinere azc's zouden ook beter zijn voor het draagvlak in gemeenten.

Van der Burg kreeg ook kritiek van de oppositie omdat hij de tekst van de wet na de kritiek van de Raad van State, gemeenten en provincies nauwelijks heeft aangepast. Volgens SGP-Kamerlid Roelof Bisschop is het kabinet met die kritiek ‘laconiek’ en ‘schouderophalend’ om gegaan en heeft die ‘achteloos’ naast zich neergelegd. Ook PvdA, GroenLinks en Volt hebben daar kritiek op. Dat zijn partijen die Van der Burg nodig heeft om een meerderheid achter de wet te krijgen in de Eerste Kamer.

,,Zeker, Volt is voor een spreidingswet, maar dan wel een spreidingswet die werkt”, zei Dassen. In de twee jaar dat hij nu Kamerlid is, stelde hij, gaat het in de Kamer ‘continu over de uitvoerbaarheid van wetten’. ,,Nu krijgen we een hele duidelijke waarschuwing, maar de staatssecretaris verandert niet. Dan zijn wij er tegen.”

Van der Burg stelde dat het kabinet ‘een andere weging’ heeft gemaakt. ,,Wij mogen een advies naast ons neerleggen, daarom heet het ook ‘een advies’. Naar mening van het kabinet is de wet wel uitvoerbaar.” Hij herhaalde dat het ‘de inschatting’ van het kabinet is dat hij de zwaarbevochten steun van de coalitiepartijen kwijtraakt als hij dat had gedaan.

Voor met name coalitiepartij VVD ligt het dwingen van gemeenten lastig. Toch wil VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans ‘best kijken’ naar ‘elementen die de uitvoerbaarheid in de weg staan’. Maar aan ‘de fundamenten’ van de wet wil hij niet morrelen. Juist daarop had de Raad van State kritiek.

De spreidingswet had eigenlijk al begin dit jaar had moeten ingaan om een herhaling van de opvangcrisis van vorig jaar te voorkomen. Toen liepen in de zomer honderden asielzoekers op het gras bij aanmeldcentrum Ter Apel, omdat er voor hen nergens een bed was. Van der Burg hoopt dat het parlement nu haast maakt met de wet, die nog door de Tweede en Eerste Kamer moet worden besproken.

,,Ik snap de haast vanwege de crisis die er nu is’’, zei PvdA-Kamerlid Kati Piri. ,,Maar de wet die nu naar de Kamer gaat, is geen noodwet maar een stelselwijziging. Die moeten we goed onder de loep nemen.” Er worden eerst technische briefings en een hoorzitting met de belangrijkste criticasters op de wet ingepland. Ook wil de Kamer dat Van der Burg alle lokale uitwerkingen van de wet naar de Kamer stuurt. Na het debat was Van der Burgs hoop op een snelle wetsbehandeling vervlogen. ,,Ik maak de inschatting dat de Tweede Kamer de wet op z’n vroegst in mei of juni zal bespreken.”

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: