Eerste Kamer neemt voor eerst sinds 1875 motie van afkeuring tegen minister aan

Zowel GroenLinks, Forum voor Democratie, PvdA, Partij voor de Dieren, PVV, 50Plus, OSF en SP stemden vanmiddag voor de motie, die Ollongren oproept om vanwege de coronacrisis de huren te bevriezen. Samen hebben zij 39 van de 75 zetels in de Senaat. De coalitiepartijen (VVD, CDA, D66 en CU) stemden allemaal tegen en kregen steun van SGP en de Fractie Otten. Het mocht niet baten, de coalitie heeft er geen meerderheid. 

De aangenomen motie van afkeuring door de Eerste Kamer valt zonder overdrijving uniek te noemen. De laatste keer dat zoiets gebeurde was bijna anderhalve eeuw geleden. In 1875 traden de ministers van Binnenlandse Zaken en Financiën af na een motie van afkeuring in de Eerste Kamer. De reden was destijds een spoorwegverbinding naar Rotterdam. De Koning weigerde hun ontslag toen overigens.

Voor een volgend voorval moeten we ruim een eeuw vooruit: in 1997 sprak toenmalig minister Jorritsma in de Eerste Kamer het onaanvaardbaar uit over wederom een spoormotie, namelijk een snelle verbinding tussen Amsterdam en Parijs. Twee fracties krabbelden terug, waarop de motie werd ingetrokken. In 2012 en 2018 kwam de senaatsfractie van de PVV met moties van wantrouwen over Europa. De moties werden ruim verworpen.

De stemming in de Eerste Kamer was kort, maar leverde wél vuurwerk op. Voorafgaand deed de VVD een uiterste poging om een meerderheid te voorkomen. ,,Een motie van afkeuring is een buitengewoon zwaar en bijzonder middel”, prentte VVD-senator Eric van der Burg zijn 74 collega’s in. Een week eerder had hij al een hoofdelijke stemming aangevraagd, waardoor alle senatoren openlijk hom of kuit moesten geven.,,Ieder Kamerlid dient te beseffen dat hij het primaat van de Tweede Kamer ter discussie stelt,” beklemtoonde Van der Burg. Hij stelde dat senatoren verder dienen te kijken dan het belang van coalitie of oppositie. ,,Wij zitten hier als Eerste Kamer om buiten de hectiek om wetten te beoordelen, geen ministers.”

Andere partijen denken daar diametraal anders over. Paul Cliteur, fractievoorzitter van Forum voor Democratie, wees er op dat het al de derde motie is die Ollongren tegen zich kreeg over de huren. Twee eerdere moties werden met ruime meerderheid aangenomen. ,,Daarmee is de motie politieke realiteit”, stelde Cliteur, wiens tien zetels vanmiddag de sleutel vormden voor een meerderheid.

Toch blijft Ollongren weigeren de Eerste Kamer tegemoet te komen. Dat wel doen zou haar in conflict brengen met de Tweede Kamer. ,,Dat de minister de wens van de Senaat niet honoreert is haar goed recht, maar tegelijk de bijl aan de wortel van dit parlement.” Cliteur refereerde vervolgens fijntjes aan partijleider Thierry Baudet: ,,Met gevoel voor dramatiek zou je Ollongrens houding een sluipmoord op de parlementaire mores kunnen noemen.” Vorige week haalde Baudet zich de woede van de Tweede Kamer op de hals toen hij minister Schouten (Landbouw) een sluipmoordernaar noemde.

_{Tekst gaat verder na de foto}

Vraag is wat er nu gebeurt. De aangenomen motie betekent niet dat ze weg hoeft, het is geen motie van wantrouwen. Het politieke leven van Ollongren is daarmee niet in gevaar. Tegelijk verziekt de bewindsvrouw zo de verhoudingen met de Eerste Kamer nog verder.

SP-senator en indiener van de motie Tiny Kox heeft weinig goede woorden over voor de minister. ,,Haar politieke assistent belde afgelopen week rond om senaatsfracties nog eens uit te leggen hoe het zit. Maar senatoren zijn wel oud, maar niet gek.” Ook ergerde hij zich er aan dat Ollongren de motie framede als één van de SP.  De minister is nu aan zet, stelt Kox. ,,Als de minister niet snapt dat ze moet bewegen, begrijpt ze niet hoe de verhouding tussen parlement en regering in elkaar zit.”

Maandag verwacht de Eerste Kamer een reactie van het kabinet, stelde Kox na afloop van de stemming namens alle voorstanders. De vraag is wat Ollongren nu gaat doen. De bewindsvrouw en het kabinet zijn van mening dat het bevriezen van de huren per 1 juli een te zwaar middel is. Maatwerk voor individuele huurders die door de coronalockdown in financiële problemen zijn geraakt werkt véél beter, meent de bewindsvrouw. Wel is ze bereid om komende augustus in aanloop van Prinsjesdag er nogmaals naar te kijken. Ook een huurstop kan dan eventueel op tafel komen.

Bekijk onze trending nieuwsvideo's in onderstaande playlist: