Geheime diensten mogen vanaf nu spieden in jouw mobieltje

Op het plan van demissionair minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) was veel kritiek, omdat de AIVD met deze wet in handen meer gaat lijken op de bekritiseerde Amerikaanse geheime dienst NSA. Plasterk kon de senaat, net als eerder een meerderheid in de Tweede Kamer, voldoende geruststellen.

Door de wet mogen onze inlichtingendiensten nu op grotere schaal datastromen via de kabel onderzoeken, zoals telefonie, internet, e-mail en sociale media. De AIVD mag nu al wel gericht een verdachte hacken, maar de diensten kunnen vanaf nu ook specifieke gebieden, bijvoorbeeld een wijk, enige tijd monitoren als een verdachte daar is. Of de familie van een verdachte, net als een bepaalde wifi-hotspot of provider van mobiele telefonie in een gebied. Dat aftappen moet wel een noodzakelijk doel dienen en binnen proporties zijn.

Volgens Plasterk kan de wet helpen bij het in kaart brengen van ‘netwerken’ van jihadisten. Er is straks simpelweg meer informatie die naast elkaar gelegd kan worden, zodat er ‘verbanden’ kunnen worden ontdekt. De minister wil er niets van weten dat er ‘een sleepnet’ wordt gebruikt. De NSA werkt andersom, stelt Plasterk: die verzamelt een bulk informatie en kijkt later wat bruikbaar is. Opvallend is wel dat de AIVD informatie veel langer gaat bewaren - drie jaar - dan collega-diensten in het buitenland.

Ook toezicht op de nieuwe bevoegdheden is een heet hangijzer. De minister moet straks vóóraf per ‘onderzoeksopdracht’ akkoord vragen van een onafhankelijke commissie, maar veel privacywaakhonden wilden liever dat onafhankelijke rechters verzoeken zouden toetsen.

Met de nieuwe wet zijn de diensten overigens nog niet tevreden. Veel technologiebedrijven gebruiken encryptie, waardoor terroristen ongezien berichten kunnen uitwisselen. De AIVD en MIVD mogen die versleutelingen opheffen met deze wet, maar daardoor kan de bescherming van berichten van miljoenen mensen waardeloos worden.