Eveneens opvallend: donaties van diverse sponsoren liepen via één adres, al is dat ‘toeval’, meldt een betrokkene. Het CDA gaf gisteravond de financiële plaatjes vrij na heftige aantijgingen van Pieter Omtzigt over ongezonde invloed van donateurs en gerommel met donaties. Omtzigt suggereerde dat sponsoren invloed ‘kochten’ op de partij en de lijsttrekkerskeuze. 

Uit de vrijgegeven stukken blijkt dat het CDA over tonnen aan donaties kon beschikken die nog niet meegenomen werden in de overzichten van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK). Volgens de wet moeten politieke partijen giften die tot en met 24 februari binnenkomen, melden bij het ministerie. Zo krijgen kiezers voor de verkiezingen een goed beeld van de campagnekassen. 

In het overzicht van maart ontbraken twee grote donaties van CDA-fondsenwerver Hans van der Wind. Die doneerde dit jaar in totaal 1,2 miljoen euro, voor de verkiezingen gebeurde dat onder meer via een van zijn bv’s op 12 februari (175.000 euro) en op 23 februari nog eens 175.000 euro. 

We spraken Wopke Hoekstra vanmiddag over de formatie en de controverse rondom de giften. Bekijk hieronder het gesprek. Tekst loopt door onder de video.

Beide giften ontbreken dus in het formele overzicht, maar volgens de partij is dat logisch: deze donaties liepen via zogenoemde ‘neveninstellingen’ (zoals de business club van het CDA en de stichting voor fondsenwerving) en vielen dus buiten de meldplicht voor donaties aan partijen en kandidaten. 

Die giften aan ‘neveninstellingen’ hoeven volgens de wet pas voor 1 juli van het volgende jaar bij het ministerie kenbaar gemaakt te worden, zegt een woordvoerder van het CDA-bestuur: ,,Het is gegeven aan een neveninstelling van de partij, die verantwoording volgt later, maar is gisteren alvast openbaar gemaakt.” 

Het ministerie van Binnenlandse Zaken stelt dat het CDA de donaties aan de ‘neveninstellingen’ inderdaad niet hoefde te melden maar dat de regels wel gaan veranderen met de nieuwe wet die nog in de Tweede Kamer behandeld wordt. ,,Die wet bevat een voorstel om ook de neveninstellingen te verplichten om voor de verkiezingen extra overzichten te verstrekken”, meldt een woordvoerder.

Luister ook onze podcast Politiek Dichtbij. 

De partijfinanciën van het CDA liggen onder het vergrootglas sinds Omtzigt in zijn vorige week uitgelekte memo suggereert dat er gerommeld is: ,,Bijna één miljoen van het campagnebudget lijkt van drie sponsoren te komen", schreef Omtzigt. ,,En die sponsoren en iemand in het campagneteam hebben belang bij pogingen om wijzigingen aan te brengen in de CDA-plannen (...)” 

Het CDA neemt ferm afstand van de aantijgingen. Maandagavond maakte de partij bekend dat Van der Wind - via diverse bv’s - dus 1,2 miljoen euro stortte. Van der Wind is voormalig ondernemer, voorzitter van de commissie fondsenwerving en lid van het campagneteam. ,,Het CDA is hem en alle andere donateurs zeer erkentelijk”, meldde het partijbestuur.

De openbaar gemaakte financiën roepen wel vragen op. In de staatjes vermeldt het CDA nog een andere grote storting: 230.000 euro van de Stichting Nederlands Ondernemersklimaat (in de boeken verwerkt op 18 maart 2021). Diezelfde stichting stort 20 mei 2021 nog eens 17.000 euro. Volgens het CDA bestaan de giften van deze stichting ‘onder andere uit twee donaties die optellen tot 200.000 euro van Reggeborgh BV en Orbys'. 

Deze donaties waren van ná de verkiezingen en de donerende Stichting is op hetzelfde adres geregistreerd als de bv’s van Van der Wind, in Loenen aan de Vecht. Maar dat is ‘toeval’, zegt Gert Jan Nauta, verbonden aan de Stichting Ondernemersklimaat tegen deze nieuwssite. ,,Er zijn boekhoudkantoren die voor meer klanten werken. Ik ken de heer Van der Wind ook van de businessclub, maar dat staat los van deze stichting.”

De stichting van Nauta wil het ondernemersklimaat in Nederland stimuleren. ,,Wij als stichting vinden het belangrijk dat familiebedrijven op volgende generaties kunnen overgaan, dat het klimaat voor MKB-bedrijven goed is. We bestaan sinds een aantal maanden.” Waarom de stichting het geld stortte ná de verkiezingen, kan Nauta ook niet zeggen: ,,Daar moet ik eens even over nadenken. Tsja, ik weet het eigenlijk niet.” 

Het CDA-bestuur gaat alleen in op de vraag over de meldplicht en giften buiten het register, maar gaat niet in op afzonderlijke vragen over late stortingen en het donatie-adres, een woordvoerder verwijst  daarvoor naar het algemene statement dat alles volgens de wet gegaan is. Ook campagneleider en staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Raymond Knops benadrukte vandaag weer dat de donaties deugen: ,,We houden ons aan de regels die vastliggen in de wet, er wordt niks gekocht of veranderd.”