Voorzitter van de evaluatiecommissie, Liesbeth Spies, en interim partijvoorzitter Marnix van Rij (r) tijdens de persconferentie. © ANP SEM VAN DER WAL

Landelijk bestuur CDA stapt op na snoeihard rapport commissie

Het landelijk bestuur van het CDA is opgestapt. Het besluit valt na een snoeihard rapport van een partijcommissie onder leiding van oud-minister Liesbeth Spies. De commissie constateert dat het CDA de verkiezingen verloor door onderling geruzie en wantrouwen.

Hans van Soest 10-07-21, 14:45 Laatste update: 10-07-21, 21:04

Het leiderschap van Hugo de Jonge is ondermijnd
Liesbeth Spies, commissievoorzitter

Het partijbestuur neemt de verantwoordelijkheid voor de desastreus verlopen verkiezingscampagne. Totdat een nieuw bestuur is aangesteld, nemen interim-partijvoorzitter Marnix van Rij en Defensieminister Ank Bijleveld de zaken waar.

De commissie stelt dat het CDA de verkiezingen van zichzelf verloren heeft door ‘interne strijd, te veel onenigheid, gebrek aan onderling vertrouwen en doordat hoofdpersonen eigenbelang boven het partijbelang stelden’. Volgens commissievoorzitter Spies werd de kiem voor de verkiezingsnederlaag gelegd bij de interne lijsttrekkersverkiezing van vorig jaar. Die zorgde voor te veel verdeeldheid. Het CDA moet daarom in de toekomst geen verkiezingen meer houden onder zijn leden over wie de nieuwe lijsttrekker moet worden, vindt de commissie.

Volgens Spies is het toenmalig lijsttrekker Hugo de Jonge ‘onmogelijk gemaakt’ om de leider van de partij te worden. Al direct nadat hij de lijsttrekkersverkiezing gewonnen had, ‘weigerde een minderheid zich neer te leggen bij de keuze van een meerderheid’. Spies: ,,Je zou zelfs kunnen spreken van ondermijning. Het is hem heel ingewikkeld gemaakt.’’

Verkiezingen

De commissie stelt nogmaals dat er geen aanleiding is om eraan te twijfelen dat de verkiezingen eerlijk zijn verlopen. ,,Toch is er altijd twijfel blijven bestaan over legitimiteit van de uitslag’’, schrijft de commissie.

De commissie constateert dat ‘wantrouwen de boventoon voerde’. ,,Van het begin af aan werden intenties van betrokkenen in twijfel getrokken en persoonlijke verhoudingen binnen de partij beschadigd.’’ Door die onenigheid kwam ook de verkiezingscampagne niet uit de verf, concludeert de commissie.

Omtzigt

Hoewel Spies zegt dat haar commissie niemand de schuld wil geven ( ,,Ook Pieter Omtzigt niet.’’), leest het rapport wel als een impliciet verwijt aan toenmalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Hij bleef na de verkiezingen volhouden dat ze niet eerlijk waren verlopen. Zo zou zijn vrouw de boodschap hebben ontvangen ‘Bedankt voor uw stem op Hugo de Jonge’, terwijl ze op Omtzigt had gestemd. Volgens de commissie zijn er echter geen grove onrechtmatigheden geconstateerd. In totaal hebben negen leden geklaagd bij het partijbureau, omdat zij een verkeerde stembevestiging kregen.

In de toekomst moet het partijbestuur zelf een lijsttrekker voordragen en daar het ledencongres over laten stemmen, stelt de commissie voor. Uiteindelijk trok De Jonge zich in december vorig jaar terug, waarna ijlings CDA-minister Wopke Hoekstra tot nieuwe lijsttrekker werd gekroond. Volgens de commissie heeft de verenigingsraad van de partij daar vooraf unaniem mee ingestemd.

Het CDA verloor bij de verkiezingen vier zetels in de Tweede Kamer en hield er nog maar vijftien over. Dat was het op een na slechtste resultaat uit de geschiedenis van de partij. En dat terwijl de christendemocraten er van overtuigd waren dat ze met Wopke Hoekstra een lijsttrekker in huis hadden die VVD-premier Mark Rutte uit het Torentje kon verdrijven.

_{Tekst gaat verder onder de foto...}

Het rapport van de commissie-Spies met de bevindingen over het CDA rondom de Tweede Kamerverkiezingen. Onder meer de mislukte verkiezingscampagne en de gang van zaken rondom Kamerlid Pieter Omtzigt zijn erin meegenomen. © ANP SEM VAN DER WAL

Hitlersnorretjes

Het verhaal over de met Hitlersnorretjes besmeurde posters is gewoon niet juist
Marnix van Rij, interim-partijvoorzitter CDA

Dat liep anders. En tot overmaat van ramp splitste na de verkiezingen ook nog eens het populaire Kamerlid Pieter Omtzigt zich af. Na de zomer gaat hij op eigen titel verder in de Tweede Kamer en houdt het CDA nog maar veertien zetels over. Daarbij is er de angst dat Omtzigt ook een eigen partij gaat oprichten en er meer CDA’ers in het land de partij verlaten om zich bij hem aan te sluiten. Zelf laat Omtzigt zich daar nog niet over uit.

Wel lekte er dit voorjaar een notitie uit die Omtzigt had opgesteld voor de commissie-Spies. Daarin deed hij meerdere impliciete beschuldigingen. Zo zou het verkiezingsprogramma van het CDA zijn aangepast onder druk van invloedrijke zakenmensen die de verkiezingscampagne sponsorden. Ook gaf hij voorbeelden dat hij door onbekenden was beschimpt. Zo zou iemand Hitlersnorretjes hebben getekend op verkiezingsposters met Omtzigts beeltenis erop.

De commissie stelt dat het ‘onjuist’ is dat donaties effect hebben gehad op CDA-standpunten. Omtzigt noemde het onder andere verdacht dat het CDA ineens pleitte voor een betere regeling voor bedrijfsopvolging van familiebedrijven. Maar volgens de commissie had de CDA-fractie in de Tweede Kamer dat al in de zomer van 2020 bepleit.

Volgens interim-partijvoorzitter Marnix van Rij klopt ook het verhaal over de Hitlersnorretjes niet. ,,We hebben alle medewerkers van het partijbureau ondervraagd en niemand herkent het verhaal. Het is gewoon niet juist.’’ Wel is een medewerker van de Tweede-Kamerfractie berispt, omdat hij Omtzigt in apps had uitgemaakt voor onder meer ‘teringhond’. ,,Dat soort gedrag hoort niet thuis in het CDA. De volgende keer is het einde verhaal voor deze persoon’’, aldus Van Rij.

Hoekstra

CDA-leider Wopke Hoekstra deelt de conclusie van de commissie-Spies dat zijn partij ‘deze verkiezingen vooral van zichzelf verloren heeft’. Hij ziet in de bevindingen vooral een teken dat de partij ‘gezamenlijk, zij aan zij’ verder moet, zo schrijft hij in een reactie. Hoekstra blijft aan als partijleider.

,,We zullen weer als één team moeten opereren en moeten werken aan de inhoud, voor de partij én voor Nederland’’, schrijft Hoekstra, die zegt dat er nu gezamenlijk gewerkt moet worden om de aanbevelingen ‘om te zetten in daden’. ,,Ik kijk ernaar uit om daar met onze fractie aan bij te dragen.’’

Volgens Van Rij is er geen sprake van dat Hoekstra zou moeten opstappen. Voor het schrijven van haar rapport ondervroeg de commissie 3500 CDA-leden. Volgens Spies gaven die aan dat ‘Wopke voor een onmogelijke opdracht is gesteld'.

Hoe denk jij over dit besluit?
Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek:

2 reacties

Ingrid Hogeweg

2 maanden geleden

Wopke Hoekstra past niet in het CDA als partijleider, hij is veel te rechts en bepaald niet met Christelijk gevoel.
H. van de Kerkhof

2 maanden geleden

Als ik na herlezing van dit artikel nog eens de gebeurtenissen mbt de lijsttrekkersverkiezing en de houding van de eigen bewindslieden in de toeslag-affaire in gedachten neem, dan gaat er hoogst waarschijnlijk niets veranderen bij het CDA. Misschien is het toch beter om in de relatieve rust van de oppositie weer een fatsoenlijke volkspartij te worden.