Dennis Wiersma, Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs, in gesprek met leerlingen van OBS De Klimroos. © Marlies Wessels

Minister en Tweede Kamer willen meer aandacht voor Holocaust op school

Scholen moeten meer aandacht geven aan de Holocaust. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat na onderzoek waaruit blijkt dat bijna een kwart van de Nederlandse jongeren twijfelt aan de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Minister Wiersma (Onderwijs) wil ‘steviger inzet'.

Hans van Soest 25-01-23, 10:47 Laatste update: 25-01-23, 16:35

Volgens Wiersma is het ‘schokkend’ dat veel jongeren de Holocaust in twijfel trekken. ,,Des te belangrijker dat je op school de feiten leert over de verschrikkingen in de Tweede Wereldoorlog. Én dat kinderen die feiten van desinformatie op sociale media leren onderscheiden’’ reageert hij. Hij wil dat er meer aandacht voor komt in het onderwijs.

Het onderzoek onder tweeduizend Nederlanders werd vorig jaar gehouden door de internationale organisatie Claims Conference, die opkomt voor slachtoffers van de Holocaust. Eerder werd diezelfde peiling gehouden in andere westerse landen, maar nergens waren de resultaten zo ernstig als in Nederland.

Wiersma benadrukt dat les over de Tweede Wereldoorlog al verplicht is op middelbare scholen. ,,Omdat de oorlog voor veel kinderen ver weg is, moeten we echt ons best doen’’, zegt hij. ,,Het is daarom heel triest als je deze cijfers ziet. Dus moeten we een extra stap zetten om die verschrikkingen over de oorlog te blijven vertellen.’’

Overdreven

Volgens het onderzoek zegt 12 procent van de bevolking dat het aantal van 6 miljoen vermoorde joden fors wordt overdreven of zelfs dat de Holocaust een mythe is. Onder mensen tussen de 18 en veertig jaar is dat volgens de onderzoekers zelfs 23 procent. Volgens minister Dilan Yeşilgöz (Justitie) ‘hebben we als samenleving veel werk te doen’. ,,En snel ook’’, reageert ze.

Premier Mark Rutte zegt geschrokken te zijn. ,,We mogen over alles debatteren, maar het is van belang dat we het in ieder geval over de feiten met elkaar eens zijn.’’ Hij wijst ook op de rol van ouders. Thuis aan de eettafel begint volgens hem ‘elk fundamenteel debat’.

Overigens zet hoogleraar statistiek Casper Albers van de Rijksuniversiteit Groningen vraagtekens bij de uitkomsten van het onderzoek. Zo vindt hij het niet zuiver dat jongeren onder de 18 niet zijn ondervraagd, maar er wel conclusies worden getrokken over hoe jongeren over de Holocaust denken.

Wiersma benadrukt dat los van dit onderzoek al langer uit allerlei onderzoeken blijkt dat antisemitisme een probleem blijft in de samenleving. Reden waarom hij dit jaar de leerdoelen wil aanscherpen op scholen. Hij wil dat scholen vanaf 2024 meer aandacht gaan besteden aan ‘digitale geletterdheid’. ,,Nepnieuws halen jongeren van allerlei platforms om internet. Ze moeten op school leren welke informatie klopt en welke niet.’’

Antisemitisme tegengaan met geschiedenisles

Lang heb ik gedacht dat antisemitisme iets van het verleden was
Job Cohen, oud-burgemeester van Amsterdam

Ook partijen in de Tweede Kamer willen dat er in het geschiedenisonderwijs meer aandacht komt voor de Holocaust. Volgens VVD-Kamerlid Ulysse Ellian mag de betekenis daarvan nooit vergeten worden. Hij noemt educatie ‘een belangrijke pijler’ om antisemitisme tegen te gaan. PvdA-leider Attje Kuiken vindt het tegengaan van onwetendheid over de Jodenvervolging een rol voor ‘ouders, onderwijs, media en politiek.’

CDA-Kamerlid Anne Kuik noemt het onderzoek ‘pijnlijk en zeer verontrustend’. De cijfers onderstrepen volgens haar het belang van geschiedenisles, van herdenken, het doorvertellen van verhalen en van opstaan tegen extremisme, antisemitisme en nepnieuws. ,,Dit mogen we als samenleving niet negeren.”

Volgens D66'er Alexander Hammelburg is het klaslokaal de plek om over historie te leren, maar zou het ook goed zijn als jongeren bijvoorbeeld het Namenmonument in Amsterdam bezoeken. ,,De namen van vermoordde joden zijn daar ontelbaar’’, zegt hij. ,,Als 1 op 4 jongeren niet echt gelooft dat de Holocaust is gebeurd of denkt dat het niet zo erg was, dan kan ik alleen maar zeggen: ga mee naar het Namenmonument. Daar vertel ik, en anderen, hoe mijn hele familie is vermoord.’’

PVV’er Harm Beertema wijt de slechte kennis bij jongeren over het oorlogsverleden aan de slechte staat van het onderwijs. ,,24 procent functioneel analfabeet en ongeveer hetzelfde percentage twijfelt aan de Holocaust. Wat een afgang. Dit land is stuk.”

Herinnering

Je merkt dat anti-Israël gevoelens al snel antisemitische gevoelens worden
Job Cohen

Oud-burgemeester van Amsterdam, Job Cohen, was een aantal jaar geleden voorzitter van een commissie die aanbevelingen deed over hoe de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend kan worden gehouden. Hij zegt verbaasd te zijn over het onderzoek. ,,Lang heb ik gedacht dat antisemitisme iets van het verleden was’’, vertelt hij. ,,Maar ik realiseer me steeds vaker dat het een fictie is te denken dat dat ooit over gaat.’’

Cohens ouders overleefden de Holocaust door onder te duiken. Hij is een van de vele nabestaanden die op scholen komt vertellen over de verschrikkingen van de oorlog en de Jodenvervolging. Volgens hem zou het helpen als in het onderwijs vaker wordt geprobeerd om de Holocaust persoonlijker te maken. ,,De Holocaust is een abstract begrip. Op een gegeven moment wordt 6 miljoen alleen een getal, individuele verhalen blijven beter hangen. Na afloop van elke les komen er altijd kinderen naar me toe die onder de indruk zijn.’’

Wat Cohen het meest schokt, is dat leraren aangeven soms de Holocaust niet te durven behandelen in de les uit angst voor heftige discussies met leerlingen. ,,Je merkt dat anti-Israël gevoelens al snel antisemitische gevoelens worden. Alles wordt op één hoop gegooid. Ik snap dat dat moeilijk is, maar scholen moeten die discussie wel durven aangaan.’’

Ook in Nederland

Toen Duitsland in mei 1940 Nederland binnenviel, woonden hier ongeveer 140.000 joden. Van hen werden er 107.000 opgepakt en gedeporteerd naar concentratie- en vernietigingskampen: driekwart van het totaal. Slechts 5000 van hen overleefden de oorlog. Uit het onderzoek blijkt dat 53 procent van de ondervraagden niet wist dat de Holocaust ook in Nederland heeft plaatsgevonden

Het onderduikverhaal van Anne Frank is wel bekend bij 89 procent van de Nederlandse ondervraagden. Ook erkent 65 procent van hen dat er antisemitisme is in Nederland. 53 procent van de respondenten gelooft dat de Holocaust opnieuw zou kunnen gebeuren.