Rutte ‘liegt niet’, maar hij moet toch nog eens zijn sms-archief in
met videoPremier Mark Rutte koos de tegenaanval in het debat over de sms’jes die hij jarenlang wiste. Hij ‘liegt niet’, aldus de premier en nee: belangrijke sms’jes op die ‘gekke’ Nokia van hem gingen heus niet verloren. Toch rammelt de archivering, blijkt tegelijk.
Uiteindelijk, zegt Rutte halverwege de middag tegen de Tweede Kamer, komt het op één vraag neer: vertrouwt u mij? ,,Als er geen vertrouwen is, hoor ik het wel. Dan ga ik iets anders doen.”
Het is de premier-in-aanvalsmodus. Een rol die Rutte, sinds hij wankelde in het functie elders-debat over de formatie vorig jaar, niet meer aandurfde. Maar daar is hij weer: borst vooruit, uitdagen, meteen in de hoogste versnelling, met comfortabele steun van coalitiepartijen in de rug.
Onvoldoende opslagcapaciteit
Nadat de Volkskrant woensdag onthulde dat Rutte jarenlang sms’jes van zijn oude (inmiddels vervangen) Nokia 301 had gewist, zagen zijn tegenstanders juist munitie. Zie je wel, de premier houdt weer eens informatie achter.
Ruttes uitleg: het verouderde toestel had niet zoveel opslagcapaciteit, maar belangrijke smsjes sloegen ambtenaren voor mij op. Als het van belang was voor de bestuurlijke besluitvorming, was het criterium. Maar de scheidsrechter was Rutte zelf dus. Híj bepaalde zélf wat relevant was en wat niet, zoals een ‘richtlijn’ van het ministerie van Binnenlandse Zaken momenteel ook toelaat.
Maar Jesse Klaver (GroenLinks) ziet een ‘patroon van het weghouden van informatie’. Voor een deel van de Kamer is deze affaire al het zoveelste ‘gesjacher’ in een ‘serie’ van ‘vergeetachtigheid’ waarbij de waarheid - o zo handig - wordt achtergehouden.
Patroon
Oppositiepartijen somden het nog eens fijntjes op. Dat Rutte in het verleden ook weleens ‘geen herinneringen had’. In de bonnetjesaffaire, bij het aftreden van minister Zijlstra, bij de dividendmemo’s, rond het bombardement in Hawija. En laatst nog, in de formatie toen hij over Pieter Omtzigt bleek te hebben gesproken. Eerst had Rutte geen geheugen, nu zijn telefoon ook al niet. Eén voor één spoeden ze zich naar de interruptiemicrofoon, als politieagenten die vermanend een veelpleger toespreken.
Maar ditmaal schoot het oppositierepertoire de premier in het verkeerde keelgat. ,,Een gebeurtenis wordt steeds weer verpakt als een ‘zie je wel’”, zei Rutte. ,,En het optellen van die ‘zie je wels’ leiden dan tot een ‘patroon’. Ik accepteer dat het zo werkt als je elf jaar een functie doet, maar als we ze zouden langslopen kan ik ze allemaal uitleggen.”
Bovendien, haalde Rutte uit, is ook de Tweede Kamer debet aan het voeden van dat wantrouwen in de politiek. Hijzelf heeft een dikke huid, hij kan er wel tegen, maar ook in zijn kabinet wordt gemopperd: ,,Het begint te knagen. Collega’s zeggen het ook: de baan is mooi, maar over debatten zeggen ze: het is onaangenaam, wat gaan ze tekeer. Alles begint met wantrouwen, het fundamentele gevoel dat de boel geflest wordt. Dat is de basale toon in de Kamer. Ik ga er vandaag echt eens een keer flink tegenin.” Ook over de verwijten aan zijn adres: ,,Ik heb van a tot z gehandeld naar de wet en naar de geest van de wet.”
Archief
Maar daar blijkt toch nog genoeg op af te dingen. Zo werd gedurende het debat nog duidelijk dat Rutte tussen eind 2019 en juni 2020 slechts 41 verstuurde sms’jes over de coronacrisis liet archiveren. Voor een premier van wie wordt gezegd dat hij het land per sms bestuurt, gek als hij is op dat middel, lijkt dat bitter weinig. In de hoogtijdagen van het virus zou hij niet één relevant smsje naar RIVM-baas Jaap van Dissel of coronaminister Hugo de Jonge hebben verstuurd. Liet Rutte dan niet toch wat weinig archiveren? De premier meent van niet. ,,We hadden op dat moment permanent crisisoverleg. Telefonisch, in persoon. Dat gaat allemaal niet per sms.”
Tegenover Rutte staat ook een legertje hoogleraren staatsrecht, Wim Voermans voorop, die meent dat de richtlijn die Rutte volgde, botst met de Archiefwet uit 1995. Die schrijft voor dat gegevens ‘in goede, geordende en toegankelijke staat’ moeten worden opgeslagen. Al blijft het probleem: de bestuurder in kwestie bepaalt wat relevant is. En dat blijft een kwestie van vertrouwen. Controleren achteraf lukt amper, weg is weg.
Alles begint met wantrouwen, het fundamentele gevoel dat de boel geflest wordt. Dat is de basale toon in de Kamer.
Gemopper
De Tweede Kamer komt er zelf ook niet helemaal uit. Aan het einde van het debat ligt er slechts een opdracht aan het kabinet om de richtlijn ‘aan te scherpen’. En dat tekstberichten gewoon wel ‘integraal’ gearchiveerd moeten worden. Doorbellen aan een ambtenaar, zoals Rutte wel deed, volstaat niet meer als die motie wordt aangenomen.
Ook gaat de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed nog onderzoek doen naar het archiefbeheer van het ministerie van Algemene Zaken, kondigde de toezichthouder al aan tijdens het spoeddebat. En Rutte stuurt komende week nog extra informatie over zijn sms-gedrag aan de Kamer, zo moest hij beloven.
De premier is ondertussen overgestapt op een moderne telefoon. De berichten worden nu automatisch langer opgeslagen. Met gemopper toetst hij nu zijn berichten in, want zijn ‘dikke duimen’ pasten beter bij de Nokia. ,,Ik pruts nu al een week op de smartphone, ik vind het een hel. En ik vind hem ook lelijk.”
Lees hieronder ons liveblog terug over het debat
Luister hier naar onze podcast Politiek Dichtbij:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Premier Rutte wiste jarenlang elke dag sms’jes van zijn telefoon
Premier Mark Rutte heeft jarenlang iedere dag sms’jes van zijn telefoon gewist. De tekstberichten die de premier zelf van belang vond voor archivering stuurde hij door naar ambtenaren, de rest verwijderde hij op eigen houtje, meldt de Volkskrant. Dat zou Rutte hebben gedaan omdat zijn telefoon te weinig opslagruimte had. -
PREMIUM
Experts kritisch over wissen sms’jes: ‘Redenen om te twijfelen aan Ruttes omgang met richtlijnen’
In één klap is premier Ruttes allergie voor moderne technologie een politiek probleem. Rutte verwijderde jarenlang zelf de sms’jes uit zijn Nokia 301, zo bleek vandaag. Experts zijn kritisch, donderdag volgt een Kamerdebat. -
Helemaal klaar met Windows 11? Zo ga je terug naar 10
Ben je niet tevreden met Windows 11, werken bepaalde toepassingen niet meer of mis je simpelweg de interface van Windows 10? Welke reden je ook hebt om terug te willen naar het vorige besturingssysteem: zo downgrade je van W11 naar W10. -
PREMIUMGeld & Geluk
Millie en Dolf betalen 100 euro per maand aan energie: ‘Centrale verwarming is luxe’
In deze rubriek vragen we lezers naar hun relatie tussen Geld en Geluk. Dolf geeft makkelijker geld uit dan Millie, maar zorgt er ook voor dat niets uit de ijskast wordt weggegooid. En koopt soms een kofferbak vol wijn. -
Staatssecretaris over protest boeren bij huis minister: Onacceptabel, maar geen wet overtreden
De protesterende boeren die afgelopen vrijdagavond aan de deur van minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) stonden, hebben geen wet overtreden. Het kabinet is vooralsnog niet van plan om demonstraties aan huis wettelijk te verbieden.
-
Ben je te streng voor jezelf? ‘Zelfcompassie is echt iets wat je moet oefenen’
Psycholoog Thijs Launspach is stressexpert en auteur van het boek Fokking druk. Hij verwondert zich over het moderne werken en geeft elke week tips voor meer geluk en minder stress op je werk. Vandaag: compassie hebben voor jezelf. -
asielcrisis
Kabinet wil opvang vluchtelingen afdwingen in ruil voor ambtenaren en extra woningbouw
Het kabinet wil dat gemeenten de komende weken 7500 vluchtelingen een tijdelijke woning bieden. Daarnaast zou elke veiligheidsregio 225 extra opvangplekken moeten creëren. Op hun beurt krijgen de 25 veiligheidsregio’s allemaal dertig ambtenaren om een en ander te regelen en uit te voeren. Ook wil het kabinet 40 miljoen euro uittrekken voor de bouw van extra woningen. -
Commissie: invloed koninklijk huis in zaak-Poch niet gebleken
Het koninklijk huis heeft voor zover is na te gaan geen invloed kunnen uitoefenen op het onderzoek naar de Argentijns-Nederlandse piloot Julio Poch.