Staatssecretaris grijpt in om gedupeerden toeslagenaffaire eerder te helpen

In het huidige tempo zouden de laatste toeslagenouders pas tegen 2027 zijn geholpen. De Vries stelt die ambitie nu bij: in het eerste kwartaal van 2025 moet 90 procent van de melders te horen hebben gekregen of zij bovenop de Catshuisvergoeding van 30.000 euro nog meer schade vergoed zouden moeten krijgen. De laatste 10 procent moet een half jaar later zijn beoordeeld.

De hersteloperatie loopt allesbehalve vlekkeloos. Na een moeizame start dreigt de genoegdoening vast te lopen. Dit komt vooral doordat inmiddels al meer dan 4000 keer bezwaar is aangetekend. Mensen vinden bijvoorbeeld dat zij ten onrechte zijn afgewezen voor de 30.000 euro. Ook komt het voor dat gedupeerden vinden dat zij meer schade hebben geleden dan na het uitdiepen van het dossier naar boven is gekomen.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:

De grote stroom aan bezwaarschriften zorgt voor zand in de motor: nog geen 10 procent van de bezwaren is afgehandeld en tegelijkertijd blijven er nieuwe binnenstromen. Inmiddels is er al bijna 16 miljoen euro betaald aan dwangsommen omdat er niet tijdig op de bezwaarschriften is beslist.

Die situatie trekt een zware wissel op de organisatie die belast is met het herstel, meldde NRC woensdag op basis van eigen onderzoek. Medewerkers klagen over inefficiënte en trage werkprocessen en zeggen tegen de krant dat er sprake is van een ‘angstcultuur’.

De Vries erkent dat er ‘knelpunten’ zijn, die het herstel kunnen vertragen. ,,Ik betreur het dat mensen zich niet gehoord voelen. Signalen die er zijn moeten worden opgepakt. Dat gebeurt ook”, zegt ze.

Tegelijkertijd benadrukt De Vries dat er door de herstelorganisatie hard wordt gewerkt. ,,Ik begrijp het ongeduld. Ouders willen verder met hun leven. Maar ik moet ook eerlijk zijn: het kan soms niet sneller. Maar ik vind ook dat je verwachtingen moet waarmaken.”

Daarom neemt ze een aantal maatregelen om processen te versnellen. Zo moeten bezwaren eerder worden behandeld door de inzet van bemiddeling (mediation) en door afspraken met ouders vaker schriftelijk vast te leggen in vaststellingsovereenkomsten. Ook wil De Vries het uitdiepen van dossiers - de zogeheten integrale beoordeling - gaan versnellen voor de groep van 15.000 mensen die na een eerste check niet als gedupeerd wordt beschouwd.

Daarnaast kondigt ze aan dat de herstelorganisatie, waar nu 1500 mensen werken, dit en volgend jaar extra personeel gaat aannemen. Verder wil de Vries het weglakken van privacygevoelige informatie in dossiers - een tijdrovende klus - via ingekochte software gaan automatiseren of uitbesteden aan bijvoorbeeld uitzendpersoneel. ,,Maar dat kan natuurlijk alleen onder strikte voorwaarden”, aldus de staatssecretaris.

Op verzoek van de Tweede Kamer onderzocht De Vries ook nog een aantal andere versnellingsopties. Zo zouden mensen die in eerste instantie niet als gedupeerde worden gezien geen mogelijkheid meer krijgen om hun hele dossier te laten uitdiepen. Maar De Vries heeft hier niet voor gekozen, zegt ze. ,,Ik vind dat de rechtsbescherming overeind moet blijven. Bovendien acht ik het een te grote stap om tijdens te wedstrijd de spelregels te veranderen.”

Inmiddels hebben 59.400 mensen zich gemeld als gedupeerde. 28.000 van hen hebben inmiddels 30.000 euro uitbetaald gekregen. Dat heeft tot dusver 840 miljoen euro gekost. De totale kosten van de hersteloperatie worden echter ingeschat op ruim 5 miljard euro. Dit komt doordat de werkelijke schade voor mensen soms hoger was dan 30.000 euro. Er zijn ook gedupeerden die door schulden, stress of ziekte - of een combinatie daarvan - hun baan of huis kwijtraakten of arbeidsongeschikt werden. Ook deze schade wordt door de overheid vergoed. Daarnaast worden schulden bij bijvoorbeeld de Belastingdienst kwijtgescholden.

De Vries erkent dat de nieuwe deadlines in 2025 door veel ouders nog steeds als laat gezien worden. ,,Elke dag wachten is een dag te lang.”

Terugkerende kritiek op de hersteloperatie is dat mensen die het minst gedupeerd zijn het snelst worden geholpen, terwijl de slachtoffers die het diepst in de put belandden het langst moeten wachten. De Vries zegt begrip te hebben voor dat gevoel. ,,Maar wat was dan het alternatief? Als we iedereen vanaf het begin maatwerk hadden geboden, had het nog langer geduurd. Terwijl we nu met die 30.000 euro tenminste de eerste nood kunnen lenigen.”

Bekijk hier al onze video’s over de politiek:

Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.