Tweede Kamer wil morgen een debat over Ruttes sms’jes

met videoPremier Mark Rutte ontkent dat hij de regels heeft overtreden door iedere dag zelf sms'jes van zijn telefoon te wissen, zoals de premier tot voor kort deed. ,,Ophef is geen reden dat er ook iets fout is gegaan”, zegt Rutte. De Tweede Kamer zal nog deze week debatteren over de kwestie.

Wouter Peer, Niels Klaassen 18 mei 2022 Laatste update: 18-05-22, 16:05

Vanochtend onthulde De Volkskrant dat de premier tot voor kort handmatig vrijwel alle berichten wiste van zijn oude Nokia. De relevante smsjes zouden doorgestuurd of zelfs ‘doorgebeld’ zijn naar ambtenaren, experts betwijfelen of de premier wel handelt volgens de wet en richtlijnen. Op deze manier is niet te verifiëren of berichten inderdaad irrelevant zijn en verwijderd kunnen worden.

Maar volgens Rutte heeft hij ‘altijd gewerkt volgens de richtlijnen van het ministerie van Binnenlandse Zaken’, zegt de premier in een toelichting op zijn ministerie. ,,Alles wat relevant is, bewaar je, dat wordt doorgestuurd naar ambtenaren. In de coronacrisis kreeg ik heel veel berichten van mensen die mondkapjes aanbieden. Die stuur je door.”

Rutte is bereid mee te werken aan extra informatieverzoeken rond zijn sms-gedrag. ,,Zijn de smsjes nog terug te halen? Daar gaan we ook naar kijken. (...) De richtlijnen zeggen dat ‘de persoon zelf moet bepalen welke berichten relevant zijn voor archivering, en welke berichten verwijderd moeten worden’, zegt de premier. Zo wordt ook voorkomen dat privéberichten van politici openbaar worden. ,,Ook ik maak vast wel een een fout, maar ik heb nog nooit bewust iets achtergehouden.”

Het ministerie van Binnenlandse Zaken gaat over de informatiehuishouding van de overheid en meldt in een reactie dat het vooral aan het ministerie van Algemene Zaken van Rutte zelf is om te beoordelen of de sms-berichten van de premier op een goede manier zijn gearchiveerd.

De Archiefwet bepaalt dat berichten niet zo maar mogen worden gewist. Of Rutte door zijn gedrag de wet heeft overtreden, moet de rechter moet bepalen, vindt hij. Op de vraag waarom hij de berichten verwijderde, zegt de premier: ,,Ik gebruikte een oude Nokia, en die werd ontzettend traag als er veel sms'jes waren. Ook vond ik het scherm onoverzichtelijk als er veel berichten waren.” Inmiddels heeft hij een nieuwer model, een iphone met I-message. ,,Nu gebruik ik een smartphone, al ben ik daar geen fan van. Ik vind die dingen maar onhandig.”

Ook het doorsturen van de sms'jes verliep niet altijd soepel door de oude Nokia. ,,De lange berichten kon de telefoon niet sturen, dus dan belde ik ze door.”

Oppositie kritisch, deze week nog een Kamerdebat: ‘handelen moet transparant zijn’
De oppositie in de Tweede Kamer wil opheldering van premier Rutte, nog deze week zal de Kamer in debat gaan over de kwestie, is woensdagmiddag afgesproken. ,,Het handelen van machthebbers moet transparant en controleerbaar zijn”, twittert PvdA-leider Attje Kuiken. ,,Door jarenlang zijn correspondentie te vernietigen heeft Rutte zichzelf oncontroleerbaar gemaakt. Dat is kwalijk en ondermijnt de democratie.” Het debat zal donderdag moeten plaatsvinden, aangezien Rutte woensdag op werkbezoek is in Denemarken. Ook moet er eerst nog een brief komen met meer informatie voor de Kamer.
,,Dit is gedrag van een premier die krampachtig alle openheid probeert te voorkomen”, zegt GroenLinks-voorman Jesse Klaver. ,,Mogelijk in strijd met de wet.” Hij wil een debat en oppert dat alles op alles moet worden gezet om de gewiste sms’jes via de provider weer boven water te halen. Volgens SP-leider Lilian Marijnissen heeft de Raad van State ‘duidelijk uitspraak gedaan dat sms-verkeer van bewindspersonen gewoon beschikbaar moet zijn’. ,,En natuurlijk is het dan niet oké dat je zelf gaat selecteren wat wel en niet beschikbaar is. Dat is niet aan hem.”
PVV-leider Geert Wilders wil ‘nu een debat’. ,,We hebben een sjacheraar als premier. Ik hoef geen brief, ik wil een debat.”
Minister van Financiën en D66-leider Sigrid Kaag laat weten dat zij in principe geen berichten verwijdert. ,,Alles blijft bij mij beschikbaar”, zegt zij. Hooguit wist zij weleens ‘ruzietjes met de kinderen’ uit haar WhatsApp-geschiedenis.

Archiefwet

Eerder vandaag werd via De Volkskrant bekend dat de premier jarenlang zelf oordeelde of zijn tekstberichten relevant genoeg waren om te bewaren, waarna hij het nodige doorstuurde naar ambtenaren. De rest verwijderde hij omdat zijn telefoon te weinig opslagruimte zou hebben. Dat werd onthuld door de landsadvocaat in een rechtszaak die is aangespannen door de Volkskrant naar aanleiding van inzage in de sms'jes van Rutte tijdens de coronacrisis en de jaren daarvoor.

Sinds afgelopen donderdag heeft de premier een nieuwer toestel met meer opslag, meldt de Rijksvoorlichtingendienst (RVD). De reden is volgens Rutte een recent bezoek aan de Verenigde Staten. ,,Daar deed mijn Nokia het niet, omdat die geen 4G ontvangt. Daarom heb ik om te kunnen werken een smartphone genomen.’’

Het is niet duidelijk of Rutte de archiefwet heeft overtreden omdat hij de sms’jes stelselmatig verwijderde. Wel was volgens de landsadvocaat geen reden om te veronderstellen dat Ruttes ‘realtime archivering’ ondeugdelijk is verlopen.

Bekijk onze video's over de politiek in onderstaande playlist: