Nieuwe partijen, oude gezichten tijdens gemeenteraadsverkiezingen Zuidoost-Brabant

In Laarbeek is één blanco kandidatenlijst ingeleverd voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart. Dat kan betekenen dat de partij zo nieuw is, dat het aan tijd ontbrak om een naam te bedenken. Op de laatste werkdag van 2017 móesten nieuwe partijen zich registreren in de gemeente waar ze in maart voor een raadszetel willen gaan. Maar nadere beschouwing leert dat de lijsttrekker van de nieuwe Laarbeekse partij politiek gezien bepaald niet blanco is. Het gaat namelijk om Frans Biemans, plaatselijk politiek fenomeen. Biemans zat voor verschillende partijen al 25 jaar in de gemeenteraad.

Het verhaal van Biemans is illustratief voor de mate waarin de lokale politiek zich vernieuwt: nauwelijks. Bestaande partijen slagen er slechts met de grootste moeite in nieuw bloed aan te boren. Nieuwe partijen blijken in bijna alle gevallen aangevoerd te worden door 'oude gezichten': oude wijn in nieuwe zakken dus. 

Waarschijnlijk doen dit jaar in de 21 gemeenten van Zuidoost-Brabant zo'n 20 nieuwe politieke partijen mee, een paar meer dan vier jaar geleden. Dat is dan inclusief nieuwe lokale afdelingen van landelijke partijen. Zo is D66 er voor het eerst bij in Bladel en voor het eerst sinds twintig jaar in Son en Breugel, de SP doet voor het eerst mee in Gemert. In Eindhoven doet Denk mogelijk mee, maar de bevestiging laat al maanden op zich wachten.  

Maar in bijna de helft van de gevallen blijkt de 'nieuwe partij' een afsplitsing van een oude, of een fusie van twee oude. Zo is 'op links' gefuseerd in Oirschot, waar SP en PvdA samen Sociaal Progressief Oirschot vormen. In Cranendonck gaat de lokale PvdA op in de progressieve beweging PRO6, waarin ook leden van GroenLinks en SP zich verenigen. In Helmond ontstond een nieuwe partij Plan! toen teleurgestelde raadsleden van Helder Helmond elkaar vonden. En zo zijn er nog voorbeelden genoeg.

Het belang van ouderen is een vruchtbare voedingsbodem voor nieuwe partijen. Zo zijn daar Vitaal Valkenswaard en Senioren Veldhoven. Maar ook bij die beide partijen zijn het bekende politieke gezichten die de lijst aanvoeren: Jolanda van Hulst (voorheen Gemeentebelangen Veldhoven en Veldhoven Samen Anders) en Jan Kerkhoff (die Statenlid was voor de PVV). 

Net als vier jaar geleden spant ook nu Eindhoven de kroon als het gaat om nieuwe partijen. Alleen blijkt ook hier sprake van 'oude wijn'. Beoogd lijsttrekker van de partij Stratums Belang is bijvoorbeeld Wildrik Burema, die eerder voor de PvdA in de Eindhovense raad zat. En op BBL kan weliswaar voor het eerst worden gestemd maar de partij zit al bijna vier jaar in de raad. Twee SP'ers begonnen kort na  de installatie van de gemeenteraad voor zichzelf.  

Zijn er dan helemaal geen nieuwe politieke gezichten te vinden bovenaan de nieuwe kieslijsten in Zuidoost-Brabant? Ja toch wel, een paar. In ieder geval in Eindhoven waar Harrie de Mol, bestrijder van gemeentelijke misstanden, de boel van binnen uit wil aanpakken. En in Son en Breugel waar Monique van Zwieten, een lokale onderneemster, D66 aanvoert en zo, voor het eerst sinds 1994, de democraten een raadszetel in Son kan bezorgen.

Aan Monique van Zwieten (55), D66-lijsttrekker in Son en Breugel, de taak om D66 na 20 jaar weer in de gemeenteraad te krijgen. Ze is een van de weinige nieuwe gezichten bij partijen in de regio die voor het eerst meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen.

Helemaal nieuw is het niet voor kiezers in Son en Breugel dat ze op D66 kunnen stemmen. Wel is het al meer dan twintig jaar geleden. De rol van de partij leek uitgespeeld in het dorp. Dat had vooral te maken met de impopulaire standpuntbepaling van de democraten in de discussie rond de aanleg van de A50 in de jaren negentig.

Maar dat is verleden tijd. Het is van groot belang dat er weer D66'ers in de gemeenteraad komen, vindt de nieuwe plaatselijke lijsttrekker Monique van Zwieten. Via de vriendengroep van haar dochter kwam ze in de politiek terecht. Het broertje van een vriendin van haar dochter wilde in Son en Breugel een jeugdgemeenteraad oprichten. Het maakte Monique enthousiast. Van het een kwam het ander en ze eindigde als begeleider van de jeugdgemeenteraad die in 2016 werd geïnstalleerd.

In die hoedanigheid kwam ze soms bij vergaderingen van de 'echte' gemeenteraad. Daar raakte ze bij vlagen verbijsterd: ,,Dan dacht ik: 'Oh man, wáár is hier de dialoog?" Maar het overtuigde haar ook van de noodzaak voor meer vrouwen in de politiek. ,,Want het is zoals onze Els Borst al zei: politiek is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten."

Vrouwen zijn volgens haar praktischer en ze luisteren beter. ,,Het is zo belangrijk dat mensen niet alleen gehoord worden, maar dat er ook naar ze geluisterd wordt." Haar motivatie om in de politiek het verschil te willen maken komt voort uit het gevecht dat Van Zwieten zelf moest voeren. Als net gescheiden, alleenstaande moeder van drie kleine kinderen, zonder inkomen, zonder huis, zonder hulp op haar route door 'regeltjesland', voelde ze zich vaak niet gehoord. Inmiddels heeft ze haar leven op de rails. Ze heeft leuk werk in het Eindhovense Philips Museum, een relatie en aanstekelijke politieke ambities. ,,Ik ben Monique en ik wil mensenpolitiek bedrijven. Als ik praat, moeten mensen mij begrijpen. Ik ben niet van het politiek correcte en ik heb een hekel aan stroperige processen. Ik wil laten zien dat het anders kan. En ik hoop heel erg dat ik gewoon Monique kan blijven omdat ik denk dat er veel meer mensen zijn zoals ik."

Op de Sonse D66-lijst staan nog meer nieuwe, politieke gezichten. De nummer zes is een opmerkelijke: Steven Elders, de inmiddels 18-jarige jongen die met het plan voor de jeugdgemeenteraad kwam.