Achter de boerderij van de familie Foolen, aan een rustig Brabants landweggetje, staan drie grote schuren. Die worden niet bevolkt door de varkens die je hier zou verwachten, of door kippen of koeien. Son herbergt een van de grootste viskwekerijen van Nederland.

Achterin de schemerdonkere loods staat een waterzuiveringsinstallatie die een klein dorp van schoon water kan voorzien. Wild geplons overstemt de waterpompen als de vissen in één van de zwembaden automatisch hun voer krijgen. Binnen een paar seconden verandert de indoorvijver in een kolkende massa voelsprieten en vissenlijven.

Halve capaciteit
In elk van de dertig waterbassins passen tienduizend vissen, vertelt Frank Foolen van Brabant Fish. Maar tien van die bakken zijn momenteel niet gevuld. De vissenslachterij, in de achterste schuur, draait nog niet op halve capaciteit. De vraag naar Claresse (een soort meerval) valt tegen, verzucht Foolen (25), die het bedrijf samen met zijn ouders en broers Mark (30) en Geert (23) runt. ,,Vis kweken is nooit gemakkelijk geweest. Maar tegenwoordig is het wel erg lastig. Supermarkten eisen het ASC-keurmerk voor duurzame kweekvis, en dat krijgen wij niet. Terwijl onze Claresse minstens zo verantwoord wordt gekweekt als de Noorse zalm of Vietnamese pangasius die wel met het ASC-stempel in de supermarkt liggen.''

Dat is niet omdat er twijfels zijn aan de Claresse of kweekmethode, bevestigt de organisatie die het mede door WNF opgerichte keurmerk beheert. ,,We begrijpen de frustratie van Brabant Fish. Het is een prachtig, duurzaam bedrijf. Maar er bestaan nog geen normen waar meervalkwekers aan moeten voldoen'', zegt commercieel directeur Esther Luiten van de Aquaculture Stewardship Council (ASC). ,,Ons keurmerk is pas zeven jaar geleden opgericht, als aanvulling op het al langer bestaande MSC-keurmerk voor verantwoord in het wild gevangen vis. We hebben ons eerst gefocust op de meest gekweekte vissoorten, zoals zalm en pangasius. Daar valt qua duurzaamheid ook de meeste winst te halen. Niet alleen voor de natuur, maar ook bijvoorbeeld voor de arbeidsomstandigheden in Aziatische viskwekerijen. De standaarden die we daarvoor hebben ontwikkeld, breiden we stap voor stap uit naar meer soorten.''

Gekke situatie
Voor andere in Nederland geteelde vissen, zoals tarbot en baars, is ook nog geen duurzame standaard vastgelegd. Dat leidt tot de gekke situatie dat kwekers die misschien wel het meest verantwoord werken, hun vis steeds lastiger kwijt kunnen. ,,Een vervelende keerzijde van de manier waarop keurmerken zijn georganiseerd,'' zegt de Wageningse hoogleraar Aquacultuur Johan Verreth. ,,Kleine ondernemers vallen daarbij vaak buiten de boot. Een onafhankelijk, betrouwbaar keurmerk kost geld; de mensen moeten immers betaald worden.''

Jumbo is inmiddels met de verkoop van Claresse gestopt. De filets van Brabant Fish gaan nu vooral naar Polen en Duitsland. ,,Maar ook daar eisen steeds meer klanten het ASC-keurmerk'', zegt Foolen. ,,Wij dreigen daardoor meer klanten kwijt te raken.''

Claresse is een vis die je met een gerust hart kunt eten, volgens het Wereld Natuur Fonds en Stichting De Noordzee. ,,De kweek leidt niet tot negatieve effecten op de directe omgeving,'' stellen ze in hun VISwijzer. ,,Bovendien heeft hij niet veel vis uit het wild nodig om te groeien. Daar komt bij dat hij op een diervriendelijke manier, met verdoving, wordt gedood.''

Zuiver
Brabant Fish teelt de Claresse binnen in een gesloten systeem. Foolen: ,,95 procent van het water zuiveren en hergebruiken we. Er komt geen afvalwater in het milieu terecht. We gebruiken geen medicijnen of groeibevorderaars. Er kunnen geen vissen ontsnappen, zoals uit de kooien in zee waar zalm wordt gekweekt.''

Foolen heeft ASC gesmeekt om snel met normen voor meerval te komen. ,,We willen best betalen, al kost het ons een berg geld. In dit bedrijf is miljoenen geïnvesteerd, we hebben tien mensen in dienst. Zonder keurmerk dreigen we alles kwijt te raken.''

Hoe kweken deze vispioniers uit Son eetbare vis? Bekijk deze aflevering van televisieprogramma Willem Wever.