Programmeur David Niemeijer geeft mensen met een spraakstoornis een stem

In de echte wereld valt die rolstoelhelling, dat tikkende stoplicht of die geribbelde geleidelijn niet meer op. Maar hoe toegankelijk is het digitale domein voor mensen die minder of niet mobiel zijn, of slechtziend of -horend? Daar dreigen een miljard mensen door hun beperkingen buiten de boot te vallen. Vandaag, op Global Accessibility Awareness Day (oftewel GAAD), wordt voor de elfde keer aandacht gevraagd om ook digitale drempels en obstakels te verwijderen.

Voor het Nederlandse AssistiveWare is het een dag als alle andere - het bedrijf dat zeer specialistische software voor mensen met beperkingen maakt bestaat al twee keer zo lang als GAAD. In die tijd hielp het honderdduizenden mensen met een beperking, aandoening of handicap om digitaal mee te kunnen doen, of het nu gaat om aandoeningen zoals een dwarslaesie en ALS tot Down en autisme.

Het succesverhaal van de marktleider begon met een noodlottig ongeval, vertelt directeur en oprichter David Niemeijer: ,,Ik promoveerde als milieugeograaf op woestijnvorming, toen een vriend van me een ernstig auto-ongeluk kreeg. Hij was designer en muzikant. Op de terugweg van een optreden in Frankrijk lag hij op de achterbank te pitten, toen het busje plots over de kop sloeg. Hij brak zijn nek en door de opgelopen verlamming kon hij als vormgever Photoshop niet meer bedienen.” Niemeijer, autodidact en whizzkid, schoot zijn vriend te hulp door ‘wat te programmeren’.

Toen Niemeijer besefte dat zijn vriend niet de enige was die baat had bij zijn digitale knutselwerk, maakte hij zijn software gratis beschikbaar. Naast zijn vriend waren er al snel zeshonderd andere gebruikers, en niet lang daarna ontving Niemeijer ook specifieke verzoeken. Vanwege het arbeidsintensieve karakter besloot hij om voor de nieuwe versie een bescheiden bedrag te vragen: 45 dollar.

,,Bijna niemand kocht het!” lacht hij. ,,In 2000 was de creditcard nog geen gemeengoed. Maar het grootste struikelblok was dat gebruikers het niet van hun verzekering terugkregen.” Het financiële debacle had zo maar het einde van de prille onderneming kunnen zijn, als een fan niet een mailtje aan Apple-opperhoofd Steve Jobs had gestuurd. Plots hing Apple aan de lijn, met de vraag of ze konden helpen Niemeijers software naar hun nieuwe besturingssysteem OSX te brengen. Het softwarepakket kwam nu met een prijskaartje van tweehonderd dollar, wat het interessant voor resellers en toeleveranciers maakte. Het duurde niet lang voordat Niemeijers software over de virtuele toonbank vloog. ,,Ik begon heel idealistisch, voor een goede vriend, maar moest leren dat er ook een commerciële kant aan het verhaal zit.”

AssistiveWare werd groot met twee apps waar de meeste mensen nog nooit van gehoord hebben: Proloquo2Go en Proloquo4Text. Het zijn communicatie-apps, waarmee gebruikers die zelf niet kunnen spreken op icoontjes tikken of tekst typen. De software kan deze keuze vervolgens verwoorden met verschillende stemmen. Nederlands en Vlaams, bijvoorbeeld, maar ook het hoffelijk Brits van koningin Elisabeth of de dreigende tonen van een klassieke schurk. Dat is niet alleen nuttig voor mensen die de controle over hun stembanden kwijt zijn, maar ook voor non-verbale kinderen met autisme. ,,De kinderstemmen moesten we speciaal opnemen, want die waren er in 2012 nog niet. Terwijl misschien wel 80 procent van onze gebruikers kinderen zijn, het merendeel jonger dan twaalf. Je wilt niet dat die allemaal met een volwassen stem moeten praten.”

Volgens Niemeijer is het belangrijk dat zijn bedrijf niet alleen producten voor mensen met een beperking maakt, maar ook echt met deze doelgroep samenwerkt. ,,Een deel van onze medewerkers gebruiken óf zelf onze hulpmiddelen, of hebben kinderen die ze gebruiken. Ons supportteam bestaat grotendeels uit mensen met een handicap en ouders van kinderen met spraakproblemen. Onze mensen weten hoe een beperking voelt en wat het inhoud. Dat is mogelijk een betere verklaring voor ons succes dan technologische innovatie.”