Kleinkind verbouwt opa's Mariakerk in Valkenswaard: twaalf woningen in het middenschip, één in de sacristie

,,Kijk, deze oude tekeningen heb ik allemaal nog gevonden.” Architect Thomas Bedaux houdt in zijn hand wel een stuk of twintig schetsen vast, die zijn opa Jos Bedaux begin jaren vijftig voor de Valkenswaardse Mariakerk maakte. 

Jos Bedaux was een gerenommeerd architect in de vorige eeuw. Hij liet met name in en rondom Goirle en Tilburg zijn voetafdruk achter. Maar ook in deze regio staan werken van hem. Zoals het fraterklooster in Reusel en kapellen in Bergeijk, Eersel en Hoogeloon. 

Op zijn conto staan tevens drie kerken: twee in Tilburg en deze Mariakerk in Valkenswaard. ,,Dit is een echte wederopbouwkerk van na de Tweede Wereldoorlog”, typeert Thomas Bedaux het gebouw aan de Warande. 

Op enkele oude schetsen prijken een toren en een doopkapel. Die zijn er nooit gekomen. Vermoedelijk was er geen geld voor en moesten de plannen worden bijgestuurd. ,,Zo ging dat vroeger wel vaker”, weet Thomas Bedaux. ,,Kerken werden stapje voor stapje gebouwd. Als het geld op was, moest er eerst weer worden gespaard.”

Dat hij opa's kerk in Valkenswaard een nieuwe toekomst mag geven, vindt hij wel heel bijzonder. Religieuze gebouwen hebben zijn interesse, ruim twintig jaar geleden ging zijn afstudeeropdracht over de herbestemming van religieus erfgoed. ,,Voor mij komt alles hier mooi in samen.” 

Projectontwikkelaar CRA Vastgoed Eindhoven, dat ook de Antoniuskerk aan de Eindhovenseweg transformeert, wil in de Mariakerk eveneens woningen realiseren en nam daarvoor ‘Bedaux jr.’ in de arm. Tijdens een rondgang door het gebouw maakt de architect al snel duidelijk dat hij de boel niet van top tot teen gaat strippen. ,,Daar zie ik geen reden toe”, zegt hij terwijl hij door de sacristie loopt. 

Zijn oog valt op het ‘heilige putje’, een soort tapkraantje, alleen bestemd voor de pastoor. Dat hoeft bijvoorbeeld niet te wijken. ,,Je moet wel goed kijken welke elementen je laat zitten en welke niet. Nieuwe bewoners willen ook niet de hele tijd geconfronteerd worden met de kerk en dat religieuze.” 

Duurzaamheid is een ander aspect. Bedaux kijkt in de sacristie naar de vloer en het raam met ijzeren kozijn. ,,Die gaan er natuurlijk wel uit. Het moet wel goed geïsoleerd worden en aan de eisen van de huidige tijd voldoen.” 

De architect herkent overal zijn opa’s handschrift. Het metselwerk, het hang- en sluitwerk, het smeedwerk, de houten kastdeuren met reliëf, de handvatten. ,,Typisch Bedaux”, constateert hij. 

Of neem de lamp boven de ingang, of het smalle raampje in de pastorie: ook daar is onmiskenbaar de Bedaux-saus overheen gegoten. ,,Ik ben opgegroeid in een huis dat ontworpen was door mijn opa. Het kantoor van ons bedrijf is in het voormalige woonhuis van mijn opa. Ik heb dat mijn hele leven gezien. Ik herken dat zo. Opa is altijd heel trouw geweest in het herhalen van elementen.”

De Mariakerk, ‘recht en hoekig’, leent zich prima voor bewoning, meent Bedaux. In zijn voorlopige ontwerp gaat hij vooralsnog uit van dertig woningen voor het hele gebied. 

In de kerk zelf is plek voor negentien stuks: twaalf in het middenschip, één in de sacristie, vier in de noordvleugel en twee in de zuidvleugel. Verder zijn in de pastorietuin zes patiowoningen voorzien, in de pastorie twee en drie woningen zouden aan de Sint Lucasstraat kunnen komen.

De tekeningen van opa beperkten zich overigens niet tot het gebouw alleen. Het lijkt erop of hij een totaalontwerp heeft gemaakt voor de Mariakerk. Zo zitten tussen de bundel tekeningen ook schetsen van kandelaars, monstrans en altaar. ,,Dat is nu bijna niet meer voor te stellen. Dat moet voor een architect echt om te smullen zijn geweest.”