Omgekeerde toets voor Veldhoven: Het probleem centraal en niet de regeltjes

Het principe van de omgekeerde toets is zo eenvoudig dat het bijna vreemd is dat ze niet eerder werd toegepast: eerst kijken naar welke zorg iemand nodig heeft, en pas daarna checken of de bedachte hulp juridisch stand houdt.

Klinkt verdomt vanzelfsprekend, toch is dat het niet, zegt de Veldhovense zorgwethouder Mariënne van Dongen (Gemeente Belangen Veldhoven). ,,Je schrikt hoeveel beleidsregels er nog zijn.” Regels die volgens haar met regelmaat zorgen dat er maar naar een aspect van een mogelijke oplossing wordt gekeken. 

Alle regels zorgen dus voor een beperkte blik. Op dit moment heeft Veldhoven nog verschillende verordeningen en regels voor verschillende sociale domeinen. Werk en inkomen, schuldhulp en jeugdzorg hebben allen nu nog een aparte verordening met aparte regels.

Die aparte werelden moeten vanaf 1 januari 2020 een wereld worden. Van Dongen wil één verordening, met één set beleidsregels, die voor alle onderdelen van het sociale domein geldig is. Veldhovense klantmanagers, de zorgprofessionals die direct te maken hebben met mensen die zorg nodig hebben, krijgen daarbij meer ruimte om passende oplossingen te bieden.

Een consequentie van dat nieuwe beleid kan zijn dat de een iets krijgt, bijvoorbeeld een aanvulling uit de bijzondere bijstand, en de ander niet. Dat, terwijl ze volgens de geldende regels beide geen recht op extra geld hebben. ,,We gaan wel verschil maken tussen mensen. Dat zullen mensen niet altijd accepteren”, realiseert Van Dongen zich. ,,Daar zou zomaar gedonderd van kunnen komen. Nou, dat moet dan maar.”

Uitgaand van de omgekeerde toets kunnen mensen bijvoorbeeld tijdelijk een extra toeslag krijgen, waar ze eigenlijk geen recht op hebben, waardoor grotere problemen uitblijven, zoals dakloos worden. De gemeente kan dan als voorwaarde stellen dat mensen aanvullende hulp moeten accepteren.

Een ander voorbeeld. Een hulpbehoevende vrouw krijgt een uitkering. Via crowdfunding krijgt ze onverwachts geld voor een hulphond. Eigenlijk zou ze dat geld moeten besteden aan haar levensonderhoud. Maar de vrouw leeft juist op door de actie. In de participatiewet staat dat vermogen vrijgelaten mag worden als het om noodzakelijke bezittingen gaat. De vrouw mag het geld houden, mits ze daar een hulphond voor aanschaft.

In deze regio voerde Cranendonck de omgekeerde toets al eerder in, in augustus. Veldhoven is, na het Overijsselse Kampen, pas de tweede gemeente in Nederland die een verordening gaat maken voor het sociale domein. Voor het zover is, moet de Veldhovense gemeenteraad zich nog buigen over het plan, en goedkeuring verlenen. Het debat daarover vindt in november plaats.